De echte baas van Nederland

Een wat mismoedige verzuchting van een ondergeschikte, waarschijnlijk een uit de kringen van het leger, stelde ik me voor. Toch had ook deze financieel adviseur zich de spreuk toegeëigend. Waarom eigenlijk? Is de macht, of beter, invloed van ambtenaren zo gering als de spreuk doet geloven?

Wie zelfs maar globaal kennis neemt van de 20 ambtelijke heroverwegingsrapporten van pakweg 200 Haagse denkers krijgt de indruk dat daar veel denkkracht aanwezig is. En, zo stellen veel commentatoren, er zit veel bruikbaars tussen. Ook de reacties van linker- en rechterzijde die de rapporten of zelfs de opstellers afbranden met ‘deze ambtenaren moeten niet op de stoel van de politiek gaan zitten’ erkennen dat de voorstellen ertoe doen. Enige onbescheidenheid past ambtenaren kortom wel.

Zij blijven onverstoorbaar het land besturen, ook als kabinetten in impassen komen of demissionair worden. Zij bepalen in hoge mate de beleidsagenda, rangschikken alternatieven en werken het beleid uit. Maar de politiek dan? Deze weken zijn ook de partijprogramma’s van de partijen beschikbaar gekomen. Zoals ik al vreesde zijn ze tamelijk voorspelbaar.

Een deel van de voorstellen lijkt vooral voor de bühne, een deel stamt uit de linkse, rechtse, of christelijke traditie, maar vooral overheerst een enorme angst om zich te vervreemden van het electorale midden. Natuurlijk zijn er de electorale knallers als minder bureaucratie in de zorg, samenvoegen van overheidsdiensten en soms zelfs het schrappen van hele bestuurslagen. Terwijl zulke plannen aantoonbaar veel wetgeving, overleg en vooral tijd en geld kosten. Dat is zeker. Minstens zo onzeker zijn de revenuen.

Maar wie regeert er dan: ambtenaren of toch de politiek? Blij verrast ben ik met de nieuwe website www.debaasvannederland.nl. Het idee van de website is van ex-politicus Willem Vermeend. De bezoeker krijgt een systematisch overzicht van uitgaven en ontvangsten van de Nederlandse regering, met buttons per beleidsveld en een lange rij aan maatregelen. Steeds weer de vraag, moet er nu meer of minder geld hier of daar heen. Welke maat regelen kiest of verwerpt u?

Spannend wordt het als de ‘speler’ naar de resultaten gaat. Het totaal van maatregelen wordt namelijk gewogen. Niet naar politieke voorkeuren, maar de ‘score’ valt hoger uit naarmate de uitkomsten van alle gekozen maatregelen een betere balans laten zien tussen extra economisch groei, gezonde overheidsfinanciën, extra werkgelegenheid, een sociaal beleid en minder CO2-uitstoot.

De beste maatregelenmix kan 1000 punten verdienen - en eeuwige roem. Tot nu toe kom ik niet boven de 700. Maar ik hou vol. Uiteindelijk is de burger de baas van Nederland. Allemaal dus naar die site. Veel leuker dan alleen maar stemmen!