D66 eist ommezwaai bestuurscultuur Renkum

Persoonlijk leiderschap en het nemen van verantwoordelijkheid zijn nodig om de gemeenteraad van Renkum weer enigszins in het gareel te krijgen, concludeerde informateurs Jaap Boot en Jan Wijnia. Nu de grootste fractie, Gemeentebelangen, uit elkaar is gevallen is ook een nieuw stabiel college nodig, waarvoor D66 een geschikte kandidaat zou zijn.

Afsplitsingen en vertrek wethouder

Gemeentebelangen werd in 2022 de grootste partij in de gemeenteraad van Renkum. Met 8 van de 23 zetels werden ze beloond voor de belofte om een einde te maken aan de achterkamertjespolitiek en de bestuurscultuur te verbeteren. Maar in de zomer van 2024 ziet de wereld er heel anders uit. Door afsplitsingen heeft de partij nog maar 3 zetels over. Daarbij besloot PvdA-wethouder Marinka Mulder onlangs te stoppen als wethouder, omdat ‘de wil tot samenwerking in de huidige Renkumse politiek weg is’.

Persoonlijke belangen

Informateurs Jaap Boot, oud-fractievoorzitter van het CDA in Ede, en Jaap Wijnia van GroenLinks in Nijmegen moesten de impasse zien te doorbreken en een advies geven hoe het uitgedunde college van GroenLinks, Gemeentebelangen en PvdA verder kon. Zij concludeerden onlangs dat discussies in de raad en de vele afsplitsingen weinig te maken hebben met inhoudelijke verschillen en des te meer met persoonlijke belangen en keuzes. Het gaat over personen en procedures, niet over de inhoud.

Persoonlijk leiderschap

Zowel de gemeenteraad als de burgemeester én de ambtelijke organisatie zouden persoonlijk leiderschap moeten tonen en verantwoordelijkheid moeten nemen en stoppen met elkaar de maat te nemen. Burgemeester Agnes Schaap moet hierin het voortouw nemen. ‘Sturing, heldere analyses en reflecties en confronteren zijn hierbij noodzakelijk.’ Het huidige college kan blijven zitten, maar moet worden aangevuld met twee wethouders: één van de PvdA en één van D66. Doe partij zou qua ideeën het meest passen bij de huidige coalitie.

Wantrouwen en intimidatie

In een raadsdebat over het rapport van de informateurs ging het er weer emotioneel aan toe. In het rapport staat dat er veel wantrouwen is en er meer over elkaar wordt gesproken dan mensen elkaar aanspreken. 'Wat nog kwalijker is, is dat mensen bang zijn om elkaar aan te spreken in verband met eventuele gevolgen voor hen persoonlijk. Het woord intimidatie is de afgelopen weken vaker gevallen in de gesprekken’, schrijven de informateurs. Enkele van Gemeentebelangen afgesplitste raadsleden trokken het rapport op dat vlak in twijfel. Burgemeester Agnes Schaap, die ook een rol zou spelen in de malaise, omdat enkele politiek-gevoelige dossiers bij haar zijn ondergebracht, beëindigde de vergadering met de woorden dat iedereen alles nog maar eens moest overdenken in de vakantie.

Keerpunt voor D66

Intussen moet D66 afwegen of zij inderdaad deel wil gaan uitmaken van een nieuw college. Daar is al een oriënterend gesprek over gevoerd. ‘Al vanaf de start van deze raadsperiode gaven we in onze nieuwsbrief al aan dat er vooral langs elkaar, over elkaar en tegen elkaar wordt gesproken’, schrijft D66-fractievoorzitter Fedor Cuppen op de partijwebsite. ‘Daarbij is sprake van een gebrek aan echt welwillend luisteren, optimisme en het zoeken naar gemeenschappelijke grond.’ Cuppen memoreert een raadsvergadering van maart dit jaar, waarin coalitiepartijen de bezwaren van oppositiefracties ‘totaal negeerden’ en ‘een uitgestoken hand weigerden om samen te werken aan oplossingen’. Hij noemde dit een ‘keerpunt’ voor zijn fractie. ‘Het dreef D66 Renkum ertoe volledig op te trekken met de andere fracties om gehoord te worden.’

Gulden middenweg

Maar het huidige college aan de kant zetten zou maar leiden tot ‘nog meer onbestuurbaarheid’. Het vertrek van de ‘zeer capabele’ wethouder Marinka Mulder noemt hij een ‘pijnlijk verlies’. De fractie heeft volgens Cuppen steeds de ‘gulden middenweg’ bewandeld, ‘waarbij vanuit de fractie het vinden van compromissen, samenwerking en begrip voor elkaars standpunten centraal stonden’. Hij wijst erop dat de fractie enkele moties heeft ondersteund om aan te geven dat er ‘structurele veranderingen’ nodig zijn in de raad én het college. De unaniem aangenomen motie ‘De Gulden Middenweg’ moet een brug gaan slaan tussen de uitersten en de onderlinge samenwerking gaan verbeteren.

Dure vierde wethouder

De huidige coalitiepartijen willen D66 er graag bij, maar dat zal dus niet zonder slag of stoot gaan. En een vierde partij vraagt ook om een vierde wethouder, schrijven ook de informateurs. ‘En ja, dat kost geld’, zegt Liselot Jansen, fractievoorzitter van GroenLinks, schrijft het AD. En daar zijn niet alle partijen het mee eens. Waarom een dure vierde wethouder in een tijd waarin de gemeente moet bezuinigen? Jansen counterde dit sentiment door te stellen dat je ‘moet investeren in een goed bestuur’. Dat betekent ook acceptatie van bij meerderheid genomen besluiten, vindt Cuppen.

Onafhankelijke waakhond

De informateurs pleitten in hun verslag voor de aanstelling van een ‘onafhankelijke waakhond’ om de raad bij de les te houden. Dat zou een vriendelijke en opbouwende waakhond moeten zijn. ‘Geen pitbull’, citeert het AD hen. De nog te nemen stappen moeten een ‘goed fundament neerleggen’, besluiten de informateurs hun verslag. Niet alleen voor de resterende raadsperiode, maar juist voor de toekomst, ‘zodat de negatieve klank van de politiek in Renkum voor eens en altijd verdwijnt’.