‘Rechtmatigheid weegt zwaarder dan pragmatisme’

Burgemeester Don Bijl van de gemeente Purmerend heeft bezwaar gemaakt het opnemen van een artikel in de noodverordening van de Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland dat het mogelijk maakt om het dragen van niet-medische mondkapjes verplicht te stellen in aangewezen gebieden. 

Mondkapjesplicht hoeft niet in noodverordening
In een brief aan de gemeenteraad schrijft Bijl dat het artikel een ‘optionele bepaling’ is die gebaseerd is op de aanwijzing van minister Hugo de Jonge van VWS van 7 augustus 2020. Daarmee opende de minister de mogelijkheid om het artikel in de noodverordening op te nemen, maar stelt dit niet als verplichting. De voorzitter van de veiligheidsregio, burgemeester Jan Hamming van de gemeente Zaanstad, heeft ervoor gekozen dit wel te doen, schrijft Bijl, waarmee de bepaling ook van toepassing is in de gemeente Purmerend. ‘Mijn bezwaar richt zich tegen het feit dat door het verplicht stellen van het dragen van mondkapjes grondrechten worden beperkt, in het bijzonder artikel 10 van de Grondwet dat ziet op de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.’

'Gezag overheid overeind houden'
Naar de overtuiging van Bijl mag een noodverordening geen grondrechten beperken, maar alleen een wet in formele zin. Het vraagstuk kan bijvoorbeeld worden geregeld in de noodwet die op behandeling wacht in de Tweede Kamer, suggereert hij. Hij weet dat hij niet alleen staat in deze opvatting, want bijna alle staatsrechtjuristen huldigen dit standpunt. Bijl vindt overigens dat de achtereenvolgende noodverordeningen, met recht en reden, al op een ongekende manier hebben ingegrepen in ons dagelijks leven. ‘De neiging bestaat elke keer een stap verder te zetten als de omstandigheden daar om lijken te vragen, maar het is van het grootste belang hierbij de staatsrechtelijke grenzen scherp in de gaten te blijven houden. Om het gezag van de overheid overeind te houden, juist in deze tijd.’

Bezwaar los van mondkapjesdiscussie
Overigens wil de burgemeester zich niet begeven in de discussie over nut en noodzaak van de niet-medische mondkapjes. Hij stelt vast dat de argumenten in deze discussie sterk uiteenlopen: van wenselijke signaalwerking tot het tegengaan van teveel buitenlandse toeristen. ‘Voor sommigen geeft een mondkapje een vorm van zekerheid, anderen zijn juist beducht voor onoordeelkundig gebruik.’ Zijn bezwaar staat geheel los van deze discussie.

'Rechtmatigheid weegt zwaarst'
Formeel valt zijn bezwaar onder artikel 39, lid 4 van de Wet Veiligheidsregio's. Daarin staat dat een burgemeester in het regionaal beleidsteam schriftelijk bezwaar kan doen aantekenen, als hij van mening is dat een voorgenomen besluit het belang van zijn gemeente onevenredig schaadt. Bijl benadrukt overigens dat zijn bezwaar niet wordt weggenomen door de toezegging van de voorzitter van de veiligheidsregio om pas een aanwijzingsbesluit te nemen na het advies van het Regionaal Operationeel Team (ROT) en na consultatie van het Regionaal Beleidsteam (RBT)’. ‘Rechtmatigheid weegt voor mij zwaarder dan pragmatisme.’