Carola Schouten stelt nu al teleur

Het valt Carmen, Amrish, Adilson, Michelle en Luurt behoorlijk tegen. Het is 10 maart 2026, Carola Schouten is al anderhalfjaar burgemeester — en nog steeds is er geen woningbouw voor starters, liggen er geen verkeersdrempels en zitten de stoeptegels los. Hoe kan het toch dat de nieuwe burgemeester hier niets aan heeft gedaan? Nou, vooral omdat ze daar niet overgaat.

Afgelopen donderdag werd ten overstaan van de Rotterdamse gemeenteraad burgemeester Carola Schouten als nieuwe burgemeester geïnstalleerd. Ze begint aan haar ambt nadat Ahmed Aboutaleb bijna 16 jaar het ambtsketen van de havenstad mocht dragen. Natuurlijk zijn de verwachtingen hoog gespannen. En de media-aandacht. Ook grootste publieke omroep van het land maakte een artikel over de vooruitzichten.

Met een beetje human interest, moet iemand op de redactie hebben gedacht. Vijf vrolijke Rotterdammers vertellen waar wat hen betreft Schouten als eerste mee aan de slag moet: verkeersdrempels, stoeptegels, hardrijders en woningbouw. En doe iets aan de bomaanslagen.

De teleurstelling zit ingebakken in die verwachtingen. Het is heel eenvoudig: de burgemeester gaat niet over verkeersveiligheid of woningbouw. Dergelijke politieke verantwoordelijkheden hebben we in ons bestel als eerste bij de gemeenteraad neergelegd, het hoogste bestuursorgaan van de gemeente. Zijn besluiten worden voorbereid en uitgevoerd door het college, waarbij je als eerste naar de wethouders moet kijken. Die dragen als portefeuillehouders de grotere verantwoordelijkheid.

Burgemeesters hebben daarin een ingetogen rol. Of liever gezegd: maar bitter weinig te vertellen. Als ze al ergens overgaan, dan is het over het proces. Ofwel ‘doen we de dingen goed’, in plaats van ‘doen we de goede dingen’. Want wat ‘de goede dingen’ zijn is toch echt aan de gemeenteraad. Niet aan de burgemeester.

Ook al is de burgemeester een zelfstandig bestuursorgaan, zelfs op het gebied van openbare orde en veiligheid is de burgemeestersrol bescheiden. De grote lijnen voor beleid worden in overeenstemming met de politie en het openbaar ministerie gelegd. De burgemeester geeft aanwijzingen bij rampen en wanordelijkheden, maar gaat sinds al voor de invoering van de nationale politie niet over de inzet van mensen. Meer recherche inzetten om de opdrachtgevers van bomaanslagen op te sporen? De burgemeester gaat er niet over.

Natuurlijk kun je de NOS niet rechtstreeks verwijten dat deze burgers verkeerde verwachtingen hebben bij het burgemeesterschap. Maar wel dat ze deze misconcepties verspreiden en versterken. De verkeerde uitleg maakt het NOS-bericht minder onschuldig dan het lijkt. De genoemde onhaalbare verwachtingen zijn kant-en-klaar recept zijn voor teleurstelling. En daarmee verlies van vertrouwen in de overheid.

Naast de verkeerde voorstelling van zaken geeft ook verkeerd beeld van onze democratie. Het NOS-artikel doet voor komen of dat één iemand jouw problemen oplost, en dat je via één persoon je zin door kan drijven. Zo werkt het bij presidentiële systemen zoals in de VS, gemeenten met rechtstreeks gekozen burgemeesters zoals in Duitsland of districtenstelsels zoals in het Verenigd Koninkrij, waar na verkiezingen heeft daar één iemand vanuit één deel van de samenleving het voor het zeggen heeft. Niet bij ons.

In ons parlementaire stelsel is macht nooit bij personen belegd, maar bij instituties. We kiezen een gemeenteraad of Tweede Kamer, vooral om namens ons het politieke debat te blijven voeren. Ook na de verkiezingen blijft de pluriformiteit van het volk behouden.

Juist het na de verkiezingen een stem geven aan zo veel mogelijk verschillende geluiden maakt ons bestel bijzonder. En democratischer dan persoonsdemocratieën. In dit land zijn ‘ministers geen beleid’ en kunnen partijleiders van de grootste coalitiefractie niet hen onwelgevallige ambtsdragers laten ontslaan. Een eigenschap die je best mag koesteren. En verspreiden. In plaats van met goedbedoelde berichtjes verkeerd uitleggen.