Enschede gaat Wet Bibob ruimer toepassen

De gemeente Enschede gaat zich actiever richten op voorkomen en bestrijden van ondermijnende criminaliteit. De regels van de Wet Bibob worden nu ook toegepast op aanvragen voor bepaalde evenementen, bouw- en milieuvergunningen, subsidieaanvragen, aanbestedingsprocedures en vastgoedtransacties. 

Ernstig gevaar
Het starten van een Bibob-onderzoek gebeurt onder andere als er signalen zijn van criminaliteit en schijnconstructies. Als uit onderzoek blijkt dat er ernstig gevaar is dat een aanvraag zal worden gebruikt voor witwassen of om andere strafbare feiten te plegen, geeft de gemeente de gevraagde vergunning of subsidie niet af, wordt de vastgoedtransactie niet aangegaan of de aanbesteding niet gegund. Ook kan een verleende vergunning of subsidie onder omstandigheden worden ingetrokken.

Verruimde beleidsregel
De gemeente Enschede kon de Wet Bibob op basis van de voorheen geldende beleidsregels beperkt toepassen. Deze beleidsregels zijn vervangen door een nieuwe, verruimde beleidsregel waardoor de gemeente nu op meerdere terreinen onderzoek kan doen. De gemeente gaat aanvragen voor bepaalde evenementen, bouw- en milieuvergunningen, subsidieaanvragen, aanbestedingsprocedures en vastgoedtransacties kritischer beoordelen.

Risico-categorie
Onder meer de horecabranche, seksbranche, kamerverhuur, zorgbureaus en verenigingen die verband houden met motorclubs zijn in het nieuwe beleid als risico-categorie vermeld. Vergunningaanvragen en gemeentelijke vastgoedtransacties die in relatie staan tot een risico-categorie worden vanaf nu standaard door de gemeente getoetst aan de Wet Bibob. De gemeente kan ook een Bibob-procedure starten als zij signalen ontvangt over vermeende strafbare feiten of als sprake is van crowdfunding.

Effectievere bestrijding
Volgens de gemeente maakt de uitbreiding van de regels deel uit van de integrale bestuurlijke aanpak van ondermijning. Met het breder toepassen van de Wet Bibob verhoogt Enschede de bestuurlijke weerbaarheid in de gemeente. Ook moeten hierdoor bonafide ondernemers beter worden beschermd en het onbedoeld faciliteren van criminele activiteiten worden voorkomen. ‘De achterliggende gedachte is dat we al lang bezig zijn middelen te vinden om ondermijning effectiever te bestrijden. Dat belang is de drijfveer om de APV aan te passen’, zegt Ton Kamp, woordvoerder van de gemeente Enschede.

Witwassen

De keuze voor risico-categorieën is ingegeven door het feit dat niet uitgesloten is dat er een criminele historie achter zit, zoals bij telefoonwinkels, nagelstudio’s en investeringen in vastgoed voor miljoenen. Langzamerhand wordt geld witgewassen en dan weer geïnvesteerd in vastgoed. ‘Deze exploitaties kunnen zichzelf niet bedruipen’, aldus Kamp. Grote sponsoren van evenementen willen graag hun reputatie oppoetsen. ‘Bij voetbalclubs en andere sportverenigingen zijn ze vaak bereid te sponsoren, soms leveren ze het geld per envelop af. Er wordt dan een tafel gereserveerd op het evenement of ze krijgen een reclamebord langs het veld of advertenties in het clubblad. Als we meer grip krijgen op het verzilveren, kunnen we ook ondermijning beter aanpakken.’

Alerter op verdachte aanvragen

Het is Kamp niet bekend of er een echte toename is van verdachte aanvragen. ‘Maar we zijn er wel alerter op. Het vervelende is dat door ons verstrekte vergunningen of instemming met bouwplannen soms anders uitpakken dan we hadden gedacht. Een woning splitsen is goed als er dan mooie appartementen komen, maar als het niet goed wordt ingevuld komen er mensen van de zelfkant en die krijgen het verzoek om hand- en spandiensten te verrichten, zoals pakketjes afleveren. Als gemeente werk je dan mee aan uitbuiting van een pand.’

Meer geld
Afgelopen zomer heeft de gemeente 4,5 ton uitgetrokken voor extra toezicht en handhaving, deels ook voor de aanpak van ondermijning. ‘De middelen zijn voor een mix van bouw- en woningtoezicht, overlast in de openbare ruimte en deze misstanden. We spreiden capaciteit door steekproeven te doen.’ Maar er is dus wel meer geld beschikbaar. ‘En als de gemeente het aan de voorkant beter dichttimmert, dan zijn aan de achterkant minder mensen nodig. Als panden niet in de verkeerde handen vallen, komt er geen trend van waardedaling. Op zulke ontwikkelingen kun je anticiperen.’

Bibob-beleid ook elders breder toegepast
Of meer gemeenten de Wet Bibob ruimer (gaan) toepassen kan het Landelijk Bureau Bibob (LBB) op basis van cijfers niet zeggen. Beeld is wel dat gemeenten en provincies afgelopen jaren Bibob-beleid hebben geactualiseerd en breder hebben toegepast. ‘Steeds meer bestuursorganen lijken vastgoed, overheidsopdrachten en subsidies in Bibob-beleid op te hebben genomen en op te nemen’, aldus afdelingsmanager Selma van den Berg.