Akkoord met Bonaire maakt einde aan politieke spelletjes

Na bijna een jaar onderhandelen is woensdagmiddag in Kralendijk een bestuursakkoord getekend dat het ambtelijke apparaat van het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB) de expertise, uitvoeringskracht, integriteit en middelen moet geven die nodig zijn om de talrijke problemen waarmee het eiland kampt aan te pakken. Het akkoord wil de bestuurlijke lacune opvullen die is ontstaan nadat Bonaire, samen met de Bovenwindse eilanden Sint Eustatius en Saba, in 2010 als bijzondere gemeente opging in Europees Nederland.

Nieuwe tijd
Volgens gezaghebber Edison Rijna, die het bestuursakkoord namens Bonaire tekende, gaan Den Haag en Kralendijk er nu samen de schouders onder zetten: 'Wij zijn blij en trots op dit akkoord waarin we elkaar nu hebben gevonden.' Staatssecretaris Raymond Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, die namens het Rijk tekende, zei dat er een nieuwe tijd is aangebroken: 'Bonaire kan op mij en op het kabinet rekenen om de tegenstellingen weg te nemen en via samenwerking concrete resultaten te bereiken. Ik wil actie zien en dingen doen om het lot van de burgers te verbeteren.'

Zwakte

Aan de vooravond van de ondertekening had de Eilandsraad van Bonaire na bijna zeven uur delibereren met acht stemmen vóór en één onthouding zijn goedkeuring verleend aan het lijvige document. In een voor Bonaire bijna unieke ontwikkeling die menigeen verbaasde, sloten coalitie en oppositie de gelederen. Zelf Clark Abraham, schelm en brompot van de plaatselijke politiek, moest toegeven dat het document geen aanstootgevende passages bevat: 'Probleem is wel dat ons Bestuurscollege uit zwakte heeft gehandeld omdat het niet bij machte is geweest om eerdere afspraken met Den Haag na te komen. Wij zijn dus onder curatele geplaatst, alleen is het besef daarvan nog niet doorgedrongen.'

Geen spelletjes

Rijna en Knops ontkennen in alle toonaarden dat het akkoord een soort ‘interventie-light’ is en hameren erop dat de nu gemaakte afspraken niets meer of minder vertegenwoordigen dan de gedeelde wil om van Bonaire een succes te maken. Gedeputeerde James Kroon benadrukt dat het eilandbestuur zelf met het initiatief is gekomen:'Wij willen niet langer politieke spelletjes spelen. Dat is voorbij. Wat wij wel willen is samen met Den Haag optrekken om het lokale bestuur te versterken en de sociaaleconomische ontwikkeling van het eiland te bevorderen.'

Oprecht blij

Oppositieleider Elvis Tjin Asjoe merkt op dat de behoefte daartoe groot is:'Het rammelt hier aan alle kanten. Juist om een echte interventie door Den Haag à la Sint Eustatius te voorkomen is het belangrijk om de tekortkomingen en problemen niet alleen te benoemen maar nu ook daadwerkelijk aan te pakken. Daar hebben wij hulp bij nodig en die komt nu.' Zelfs raadslid Robbie Beukenboom, die normaliter graag van leer trekt tegen regeldrang van de Haagse ministeries, is oprecht blij met het bestuursakkoord: 'Sinds 2010 is er aan beide kanten van de oceaan veel misgegaan. Niemand gaat daarbij vrijuit. Wat het bestuursakkoord doet is het opsommen van de problemen en het uitstippelen van concreet beleid op elf specifieke aandachtspunten. Daarmee is dit een nieuwe een veelbelovende vorm van hechte samenwerking. Het akkoord schetst geen brede visie op een ideale wereld maar gaat heel specifiek en resultaatgericht de pijnpunten te lijf die zowel hier als in Den Haag irritatie opwekken.'

Doffe armoede

Het bestuursakkoord van Bonaire met het Rijk omslaat zo’n dertig pagina’s tekst en leest als een uitzonderlijk gedetailleerde blauwdruk voor het optuigen van een solide ambtelijk apparaat waarvan de kwaliteit in verhouding staat tot de omvang van de problemen. Afgaande op de vindingen van verschillende onderzoeken, leeft ruim 40 procent van de Bonairianen in doffe armoede. De infrastructuur van het eiland is ernstig verwaarloost: het straten- en wegennet verkeert in vergaande staat van ontbinding terwijl de water- en elektriciteitsvoorziening door achterblijvende investeringen is uitgehold. Het akkoord wil eerst het lokale bestuur versterken door openstaande topfuncties te vullen met bekwame mensen. Er komt ook extra aandacht voor integriteit en het verstevigen van allerlei procedures. Dit moet Bonaire reeds op korte termijn in staat stellen om zijn financiële beheer, inclusief de achterblijvende jaarcijfers van het grote aantal overheids-NV’s, op orde te brengen. Nu gaat er haast geen maand voorbij zonder dat het College financieel toezicht voor de BES eilanden (Cft) een boze brief naar Kralendijk stuurt.

Bovenbaas

Zodra de bestuurlijke slagkracht op peil is gebracht, komen er aanzienlijke middelen vrij om de nood te lenigen. Het akkoord voorziet onder meer in de bouw van 500 of meer sociale huurwoningen en het opzetten van een bijpassende huursubsidieregeling. Daarnaast komt er kinderopvang, arbeidsbemiddeling en een duurzaam beleid voor de ontwikkeling van de landbouw. De implementatie van het bestuursakkoord komt in handen van een programmabureau dat toe gaat zien op de uitvoering en elke vier maanden rapporteert over de voortgang. De nog aan te stellen Programmamanager Bestuursakkoord, een soort bovenbaas die de lijntjes kort houdt tussen de verschillende partijen, krijgt vergaande bevoegdheden om ervoor te zorgen dat het deze keer niet alleen bij mooie plannen blijft. Laverend tussen het Openbaar Lichaam en het Rijk moet deze sleutelfunctie alle neuzen in dezelfde richting houden. Wanneer de voortgang stokt kan de programmamanager partijen vermanend toespreken en aan het werk zetten. Als ook dat niet helpt kan de manager een negatief advies uitbrengen aan het ministerie in Den Haag dat als ultieme wapen de geldkraan kan dichtdraaien.

Krachtige impuls

Het bestuursakkoord, door gezaghebber Rijna omschreven als ‘een bijzonder document dat op een bijzondere manier tot stand is gekomen voor een bijzondere gemeente’, geeft weliswaar een nieuwe en krachtige impuls aan de samenwerking tussen Den Haag en Kralendijk maar vereist wel dat iedereen bij de les blijft.