Geen tijd om raadslid te zijn

Raadsleden en werkdruk is een terugkerend onderwerp. Vorig jaar berichtte Binnenlands Bestuur al over de ‘noodkreet ‘van de 4 grote gemeenten aan de minister om de hoge werkdruk van raadsleden op te lossen.

Peter Snijders burgemeester van Zwolle slaakte op de valreep van vorig jaar ook een zelfde noodkreet bij het stoppen van raadsleden. Meer raadsleden en meer vergoeding zijn de vaak gehoorde oplossingsrichtingen

Deze berichten deden mij herinneren aan de brochure van de initiatiefgroep ‘Burgers en gekozen Burgers’ uit 2009 met de titel ‘Raadsleden en werkdruk’. Met praktische tips. Niets nieuws onder de zon, kan dan de conclusie zijn. Maar de herhaling en de aandacht voor deze kwestie laat ook het beeld ontstaan dat alle tips, suggesties en oplossingsrichtingen niet echt helpen en da er een dieper liggende kwestie speelt.

Wanneer die al te benoemen is, zoek ik die eerder bij het raadslid zelf. Eigenlijk is het al bijzonder dat we raadslidmaatschap als ‘werk’ zijn gaan zien. Dat brengt met zich mee dat een collectief beeld over de waarde van een eigentijdse (lokale) democratie niet meer vanzelfsprekend is. Eenvoudiger is het om dan niet naar het raadslid te kijken, maar te wijzen op de complexiteit van het raadswerk. Om te constateren dat we de democratie zo ingewikkeld maken dat we vinden dat alleen grote organisaties (gemeenten) nog het hoofd kunnen bieden aan de huidige vraagstukken. Dan kun je op het ont-democratiserings beleid van de Rijksoverheid wijzen, die steeds meer via regio’s regelt of via aparte geldstromen, zoals de spukgelden, waarmee de autonomie van gemeente wordt uigehold. Dan kan ik naar colleges wijzen die nog steeds onvoldoende weten om te gaan met het faciliteren van het goede gesprek in een raad en het liefste de raad ‘meenemen’. Of van de ambtelijke organisatie vragen meer lef te tonen richting raad door tijdig te wijzen op de effecten van beleid, of gebrek aan maatschappelijke impact van maatregelen. En kan ik de raad zelf verwijten dat zij de eigen ambtelijke ondersteuning onvoldoende regelen, dan wel er gebruik van maken.

Of aan politieke partijen vragen anders te selecteren, met aandacht voor de gemeenschappelijke basis. Nu lijkt het maar al te vaak dat het feit dat ze bij de laatste verkiezingen op dezelfde partij hebben gestemd het enige is dat mensen binnen een fractie aan elkaar bindt.

En kan ik de samenleving verwijten maken over het gebrek aan kennis over burgerschapskunde en bestuurskunde. En erop wijzen dat de maatschappelijke elite zich heeft teruggetrokken uit de politieke arena.

Al die aspecten leiden alleen maar af en leiden tot een negativisme waar er al genoeg van is in de samenleving. Dan toch maar liever snel spreken over maatregelen als meer vergoeding, meer raadsleden, iedere drie jaar de helft van de raad wisselen, externe voorzitters, grotere gemeenten. etc? Het is altijd goed om te kijken of dat beter past bij een lokale democratie van de 21e eeuw. Maar op dit moment gaan dergelijke voorstellen de druk niet wegnemen en representativiteit en legitimiteit niet vergroten.

Om raadswerk beheersbaar te houden moet je oplossingen allereerst bij raadsleden zelf zoeken. Door bijna te eisen dat zij zich bewust zijn van wat hen te wachten staat als raadslid. Door van hen te vragen dat zij zich beseffen dat je in vier jaar niet de (lokale) wereld kunt veranderen, maar wel een steen kunt leggen in de rivier. Maar ook van hen vragen dat zij in de periode plezier durven en willen beleven aan het raadslidmaatschap. Dat zij willen blijven ontdekken hoe lokale democratie van waarde is in een wereld met een al te vaak door sociale media gecreëerde waarheid. Natuurlijk mag je als raadslid bescherming vragen of zelfs eisen van je politieke partij tegen allerlei ‘waan van de dag’. En de inzet van burgemeesters, griffiers en secretarissen terugzien in de ondersteuning van de raadsleden. Dan is de kans groot dat een situatie kan ontstaan waarbij hard gewerkt wordt zonder dat ‘druk’ fataal wordt.