Kabinet maakt eind aan ‘Rutte-doctrine’

Het kabinet breekt met de zogeheten Rutte-doctrine. Voortaan zal het bij elk wetsvoorstel dat en bij elke brief of nota die aan het parlement wordt gestuurd de onderliggende departementale nota’s die de bewindspersonen hebben gebruikt voor de besluitvorming actief openbaar maken. Dat staat in de kabinetsreactie op het rapport ‘Ongekend Onrecht’, naar aanleiding waarvan het kabinet Rutte III aftrad. 

Herhaling voorkomen
Tegelijk met die boodschap, kondigde premier Rutte veranderingen aan die een herhaling van de toeslagenaffaire moeten voorkomen. Het kabinet kiest radicaal voor ruime informatievoorziening aan de Kamer, schrijft Rutte. De Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag was zeer kritisch op de informatievoorziening vanuit ministeries aan hen. Daarnaast loopt er al langer discussie over verstrekking van informatie door het kabinet aan de Kamer, mede in het kader van artikel 68 Grondwet, schrijft Rutte. ‘Dat is niet goed voor het functioneren van de politiek, aangezien artikel 68 Grondwet de hoeksteen van de democratie genoemd mag worden. Het kabinet trekt zich deze kritiek zeer aan.’

Persoonlijke beleidsopvattingen niet meer weggelakt
Een van die veranderingen is dat het kabinet meer openheid wil gaan geven over de afwegingen die ten grondslag liggen aan het beleid ‘door transparanter te zijn wanneer interne ambtelijke stukken worden verstrekt’. In die interne ambtelijke stukken zullen persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren niet langer worden gelakt. ‘We zullen bij elk stuk (wetsvoorstel, brief of nota) dat aan het parlement wordt gestuurd, onderliggende departementale nota’s die de bewindspersonen hebben gebruikt voor de besluitvorming actief openbaar maken’, aldus Rutte. Dat zal gebeuren vanaf 1 juli. Daarmee hoopt het kabinet inzage te geven in de totstandkoming van haar beleid en veel van de vragen achteraf te voorkomen.

Transparanter

Het kabinet wil transparanter zijn bij het openbaar maken van stukken die zijn opgesteld voor intern beraad en de grond ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ ook niet langer hanteren als invulling van de weigeringsgrond ‘belang van de staat’. Verder wil het kabinet veel vaker dan nu technische briefings geven of tijdens commissievergaderingen technische toelichtingen laten verzorgen door ambtenaren. Tot slot wil het kabinet in dialoog met de Kamer en andere betrokken partijen om te bespreken hoe de ruimte voor kritische of afwijkende advisering en de veiligheid van ambtenaren geborgd kunnen blijven.

Prijskaartje

De verbetering van de informatiehuishouding bij de overheid gaat overigens flink in de papieren lopen. Dit jaar wordt er 161 miljoen euro voor uitgetrokken, waarvan 52 miljoen naar de Belastingdienst gaat en 5 miljoen naar UWV en Sociale Verzekeringsbank. Tot en met 2026 loopt dat bedrag op tot meer dan 300 miljoen euro per jaar, waaronder kosten voor de implementatie van de Wet open overheid. Aan het verbeteren van de dienstverlening door de overheid wordt dit jaar 266 miljoen euro besteed, Dat loopt in de jaren erna op naar een half miljard euro per jaar. Hiervan gaat jaarlijks 150 miljoen naar gemeenten. De Tweede Kamer moet deze extra uitgaven nog wel goedkeuren.