Jezelf opnieuw uitvinden

Bij het lezen van het artikel ‘Hoe houdt de ambtenaar zich staande?’ in De Volkskrant van 19 oktober jl. overviel mij een gevoel van mededogen, vermengd met ongerustheid. Verschillende ambtenaren, allen werkzaam bij ministeries, vertellen over dilemma’s die zij voelen in hun werk voor het huidige politieke bestuur. Enkele van hen zijn inmiddels vertrokken naar posities buiten de overheid.

Ik begrijp het, maar ik heb er ook moeite mee. Stel dat er een ware braindrain op gang komt en we al die ambtelijke knowhow en politiek sensitieve handigheid in ras tempo verliezen? Zo’n braindrain dan ook nog gecombineerd met dat huidige politieke bestuur dat zo wankel staat als een pasgeboren hertje. Oef! Om lucht te geven aan mijn gemengde gevoelens maakte ik gelijk een spontaan LinkedIn-berichtje. Een halfslachtige poging om op z’n minst de leidinggevenden van al die ministeries proberen te vertellen dat ze zich extra moeten inzetten om die goede mensen te behouden.

En ja, als voormalig hr-manager weet ik dat dat natuurlijk een soort wensdenken is, waarmee je de boel nauwelijks overeind houdt. Tenminste, niet als medewerkers een lange, diepe blik in zichzelf hebben geworpen en in hun binnenste een heel sterk gevoel voelen dat zegt ‘dit is het niet meer voor mij’. Maar ik geef het nog niet op! In deze column heb ik meer woorden te besteden, en nu wil ik me richten op die ‘lange diepe blik in dat binnenste’.

Een boek dat mijzelf de afgelopen weken heeft geholpen zo’n blik te werpen heet ‘Nooit meer te druk’ van de Britse bedrijfspsycholoog Tony Crabbe. Een mij dierbaar zakencontact had dit, op het eerste oog nogal zelfhulperig aandoende boek, met enige schroom aanbevolen. Het had haar aan het denken gezet; en mij inmiddels dus ook! Vooral het deel waar je wordt aangespoord om bij jezelf te rade te gaan wat voor soort merk je eigenlijk wilt zijn en welke persoonlijke waarden er voor jou het meest toe doen.

Heus geen mindblowing nieuwe inzichten, maar wel een rijtje zaken waarmee je je innerlijke kompas goed kunt (her)ijken. De nuchtere gedragswetenschappelijke basis hieronder vertelt ons simpelweg: mensen kunnen niet goed overweg met een heleboel verschillende keuzes en dilemma’s. Daarom is het des te belangrijker dat ze een helder, persoonlijk geladen beeld hebben van ‘wat zij belangrijk vinden en wat zij de wereld willen brengen’.

De vele dilemma’s waar ons rijksambtenarenapparaat momenteel mee moet dealen, zorgen – volkomen begrijpelijk – voor innerlijke onrust en een neiging tot vluchten. Dit soort gevoelens lijken dan op een boodschap van je innerlijke kompas, maar vaker is het een uit angst voortkomende primaire reactie van ons reptielenbrein. Hiermee wil ik niet zeggen dat er niet gevlucht mag worden. Maar voordat je dat doet… wat zijn ook alweer de zaken die jij echt belangrijk vindt? Gaan die nog steeds over het dienen van de maatschappij en het versterken van onze democratie? Staan in jouw persoonlijke waarden-top-3 nog altijd: creativiteit, wilskracht en probleemoplossing?

Doe jezelf en ons allen een plezier: blijf ajb nog even!