Als oude waarheden wankelen

Dat is wel even schrikken. Een overheid die normaal gesproken bedwelmd wordt door een heilige ideologie waar informatie langzaam naar boven kruipt, onderweg door allerlei derderangsflauwekul wordt vervuild en na een paar maanden op de plek belandt waar een achterhaald besluit wordt genomen. Ingewijden weten dat de wethouder verongelijkt op kijkt als ontstemde inwoners een besluit maar dom vinden. Maar ja, de wereld gaat nu eenmaal sneller dan ooit en de toekomst is een hachelijke zaak.

Wat door corona blijkt is dat de snelle en effectieve regionale samenwerking argwaan tegen instituties heeft doen verdampen. Organisaties voor verpleging, thuiszorg en verzorging voor ouderen draaien op volle toeren. Of alles nog op orde is als het om beschermingsmiddelen, medicijnen, zuurstoftanks en medewerkers gaat. En of al dan niet opschaling nodig is. Intensief vinger aan de pols houden met alle betrokkenen. Het is echt niet zo dat het coronavirus leidt tot verbondenheid. Hier blijkt simpelweg de doelgerichte kracht van de gemotiveerde professional.

Gemeenten kunnen er veel van opsteken. Dat het niet goed gaat als bestuurlijke beslissingen te snel gaan. Maar ook niet als bestuurlijke besluiten te langzaam gaan. Een tussendoorweg ligt voor de hand. Het maakt het makkelijker door te beseffen dat gemeenten voor 80% uitvoerende Rijksfilialen zijn. Deel eenvoudigweg de organisatie in naar overzichtelijke uitvoeringseenheden en maak deze zelfstandig verantwoordelijk voor alles dat met elkaar moet gebeuren.

Tegenwerpingen genoeg. Met name vanuit de hoek van bestuurders en managers. Deze laten zich lastig in hun eigen sop gaar koken. Onder het mom van zorgvuldigheid zijn zij gewend om zaken eerst in het honderd te laten lopen, om dan te kiezen voor geld en regels, daarna een tijd niks te doen en uiteindelijk – na meestal harde protesten – gaan nadenken over handelen. Toch leert de corona hier dat  plotseling ook deze oude waarheden wankelen.

Hopelijk is door corona bestuurlijk duidelijk dat er dingen zijn waar we geen controle over hebben maar die wel een grote impact hebben. Vanuit deze bescheidenheid zou  het bestuur zich tot haar hoofdtaak ‘richtinggeven’ moeten beperken. Dat houdt wel in handen af voor hen die gewend zijn zich te bemoeien met zaken waar ze meestal weinig verstand van hebben. Eindelijk tijd voor sturen op de echte vraagstukken zoals bewonerswelzijn, klimaat, financiën, cyberveiligheid, democratische grondwaarden, informatievoorziening of energie.

Door corona is de medewerkersvrijheid en verantwoordelijkheid fors toegenomen. Door beeldwerken, beeldvergaderen, en beeldconfereren is een LAT-relatie met het werk ontstaan. Medewerkers kwamen er achter dat ze prima in staat zijn zelf complexe beslissingen te nemen. Handig nu we op weg zijn van één thuiswerkdag naar één kantoordag.  

Natuurlijk nemen werknemers besluiten die het bestuur niet zou doen. Besluiten die niet dommer maar beter zijn. De werkvloer bezit nu eenmaal de beste oplossingskennis. En waar blijven de managers? Zij springen bij belemmeringen in de bres en helpen als mensen er samen een keer niet uitkomen.

Piet van Mourik
Lees hier alle columns van Piet van Mourik