Aboutaleb superstar

Ahmed Aboutaleb is de beste lokale bestuurder van 2014. Gedreven, betrokken, duidelijk; woorden schieten fans tekort. Fans die eerder soms vijanden waren. Maar, belooft hij: ‘Ik ga niet anders doen omdat ik een paar prijzen in de wacht heb gesleept.’

‘Rot toch op’. Daar zat geen woord Frans bij. Geen Stijl had er een held bij toen burgemeester Ahmed Aboutaleb (PvdA) van Rotterdam op de avond van de moordpartij bij Charlie Hebdo iedereen die niet tegen een satirisch krantje kon, vertelde weg te wezen. ‘Het enige zinnige dat we vandaag uit de mond van een Nederlands politicus hoorden.’

De Londense burgemeester Boris Johnson vond het ook geweldig. In The Telegraph schreef hij: ‘My hero – the man who got straight to the point – was the Mayor of Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, himself a Muslim.’ Bijna twee weken later werd hij door Binnenlands Bestuur uitgeroepen tot beste lokale bestuurder van het jaar. Zijn uitverkiezing stond trouwens als vast voor ‘Charlie’. Elsevier verkoos hem niet zomaar al in december tot Nederlander van 2014. Time kan nu moeilijk achterblijven.

Held en toegejuicht tijdens het laatste PvdA-congres en door GeenStijl. Een bizarre coalitie. Na de uitreiking van de trofee door Binnenlands Bestuur in Utrecht weer op weg naar de stad van poetsen en niet lullen, overpeinst en relativeert de 53-jarige burgemeester van Rotterdam zijn sterrenstatus: ‘Als je jezelf niet bent en jezelf niet blijft, dan word je niet gepruimd in Rotterdam. Deze stad houdt je met beide benen op de grond. Natuurlijk heb ik wel gemerkt dat mensen de laatste tijd anders tegen mij zijn gaan doen. Er was in Utrecht een wethouder van een kleine gemeente die als nieuwkomer in de prijzen viel. Daar ga ik zelf op af en dan zeg ik: “Kan ik met je op de foto?” Niet wachten tot anderen vragen of ze met je op de foto mogen. Draai het om. Zo zoek ik het contact. Dat doe ik van huis uit. Als mensen je op een voetstuk plaatsen, dan moet je van die verhoging afstappen en heel Hollands met beide benen op de grond gaan staan. Ik ben een praktische en dienende bestuurder die graag iedere dag met de problemen van de stad en de burgers bezig is.’ Aboutaleb belooft plechtig: ‘Ik ga niet anders doen omdat ik een paar prijzen in de wacht heb gesleept.’

Wereldwijde reacties
In juni gaat Ahmed Aboutaleb geheid op de foto met Boris Johnson, want dan komt de hoogblonde burgemeester van de Britse hoofdstad naar Rotterdam voor een conferentie over veiligheid in steden. ‘Ik ken hem van een diner bij de Zuid-Koreaanse president. Een bijzonder mens, Johnson wel te verstaan’, lacht Aboutaleb. Johnsons hartenkreet in The Telegraph haalde de vaderlandse pers, maar Aboutaleb heeft na zijn eigen hartenkreet, die over alle continenten werd rondgetwitterd (‘If you don’t like freedom, then f... off’), veel meer wereldwijde reacties gekregen.

Aboutaleb: ‘Honderden mensen mailden mij in verschillende bewoordingen, maar met hetzelfde verhaal. Ze snakken ernaar dat op een krachtdadige manier afstand wordt genomen van idioten die er voortdurend in slagen om een wig te slaan tussen goedwillende mensen in allerlei samenleving. Mensen snakken ernaar dat bestuurders hardop en recht voor zijn raap zeggen waar die kleine en radicale minderheid met zijn kalasjnikovs thuishoort. Zij hebben zichzelf aan de kant van de samenleving gezet en moeten over de rand worden geduwd. Ik heb daar één keer in mijn leven een ondiplomatieke term voor gebruikt, en daar is kennelijk veel waardering voor. Ik was boos en het was gemeend, maar als je het hebt over mensen die haat propageren of kalasjnikovs gebruiken, dan is rot toch op eigenlijk een heel milde uitdrukking. Die mensen zou ik graag grijpen voordat ze de samenleving kwaad doen.’

Taal die iedereen begrijpt (‘Als iemand deze samenleving verdorven vindt, ga! Ga maar. Maar dan is er ook geen weg meer terug’), maar die niet bij iedereen in goede aarde valt. Bij VVD-kamerlid Klaas Dijkhoff bijvoorbeeld, die het ‘dom en laf’ vindt om jihadisten te laten vertrekken. ‘Het is net alsof je zegt: “Moorden en verkrachten, nou vooruit, als je het maar niet hier doet.”’

Aboutaleb, verontwaardigd: ‘Als Nederlandse moslims aantoonbaar van plan zijn om in Syrië of Irak dood en verderf te zaaien, dan pak je ze op. Als ze in eerder stadium de westerse wetten en vrijheden niet zien zitten en kiezen voor de wetten van God, dan moeten ze zich afvragen of ze hier wel thuishoren. Als ze de regels van het Nederlanderschap niets vinden, dan zeg ik: “Gaat u maar.” Daar los ik een fundamenteel probleem mee op, namelijk dat van iemand die niet bij onze samenleving wil horen. Op dit moment dobberen op de Middellandse Zee bootjes met vluchtelingen uit Syrië en Irak. Die mensen komen naar het christelijke Europa voor vrijheid.

En tegelijk hebben sommige moslims hier schoon genoeg van die vrijheid en reizen ze af naar Syrië en Irak om daar de laatste christenen uit te moorden. Ik wil dat als bestuurder benoemen, ook in het belang van de moslims hier. Dankzij onze vrijheden kan iedereen hier zijn religie beleven en kunnen moslims hier een moskeetje bouwen en een school stichten, een boek uitgeven en een film maken zonder dat ze worden gecensureerd.’

Burgemeester Aboutaleb zei het bij de bekendmaking van de bestuurder van jaar in Utrecht niet voor niets: ‘Ik ben diplomatiek, maar gebruik af en toe straattaal.’ Die taal, en de daaraan gekoppelde ‘volkse’ houding, heeft hem in Rotterdam geen windeieren gelegd. Sterker, Aboutaleb heeft er de stad mee veroverd. Toen hij in 2009 aan de slag ging in de Maasstad, spuwde Leefbaar Rotterdam vuur. Fractievoorzitter Ronald Sørensen vond hem maar een ‘Marokkaanse baantjesjager in een Ajax-pyjama’. En dat was nog een mild verwijt. Een jaar later dreigde Leefbaar-lijsttrekker Marco Pastors Aboutaleb ‘naar huis te sturen’ als zijn partij bij de gemeenteraadsverkiezingen de grootste van de stad zou worden. Leefbaar werd niet de grootste. Inmiddels is Pastors ambtenaar ‘op Zuid’ en steunde Leefbaar, nu wél de grootste partij, volmondig de herbenoeming van Aboutaleb. ‘Hij is een heel harde werker, zegt waar het op staat, luistert goed en is heel benaderbaar’, verklaarde Leefbaar-wethouder Joost Eerdmans de steun voor Aboutaleb.

Dubbele ramp
Dat zijn komst in het stadhuis aan de Coolsingel zes jaar geleden tot consternatie leidde, vindt Ahmed Aboutaleb terugblikkend niet zo vreemd. ‘Amsterdam is gebouwd op sociale schokdempers, in Rotterdam stuitert alles’, aldus de burgemeester. ‘Maar alles is vergeven, om de cartoonist van Charlie Hebdo te citeren. Over en weer overigens. Ik snap de boosheid van toen. Die was deels politiek en voor een deel persoonlijk. We hebben aan elkaar moeten wennen. Ik heb meer dan een jaar nodig gehad om de directe mentaliteit van de Rotterdammers te begrijpen, en zij hebben die tijd nodig gehad om mij te begrijpen.’

Leefbaar Rotterdam is volgens Aboutaleb een verstandige lokale politieke beweging. Hij zegt: ‘We zijn naar elkaar toe gegroeid, er is respect ontstaan. Bij mijn herbenoeming vorig jaar zei de nestor van Leefbaar Rotterdam Dries Mosch in de raad dat de komst van deze burgemeester misschien wel het beste was dat deze stad is overkomen.’ Bij Aboutalebs voordracht door de Rotterdamse raad in 2008 had Mosch hem nog een ‘dubbele ramp’ genoemd. Inmiddels kan de partijnestor volgens partijleider Eerdmans ‘bijna in Aboutalebs fanclub’.

Aboutaleb begon geen guerrilla tegen Leefbaar, maar bekoorde de Rotterdamse volkspartij door niet de PvdA-er uit te hangen maar de waarachtige burgervader te zijn. Voormalig fractievoorzitter van de PvdA in de Rotterdamse raad Peter van Heemst zei daarover: ‘Een goede burgemeester is er voor elke Rotterdammer en voor elke fractie in de gemeenteraad. Aboutaleb is zich daarvan zeer bewust. Vanaf dag één heeft hij zich onberispelijk, beleefd en met respect binnen de Rotterdamse politiek én samenleving gepositioneerd.’ Vooral die plek in de samenleving vindt Aboutaleb essentieel voor zijn burgemeesterschap (‘de raad voorzitten is eigenlijk een abc-tje uit het boekje’). ‘Ik wil heel dicht op de mensen staan. Boodschappen doen, praten met ondernemers, klein en groot, en met jongeren, op straat zijn. Ik wil elke dag lezen wat mensen mij schrijven. Niet iedereen gelooft dat, maar ik lees echt alles. Ik wil weten wat er gebeurt in Rotterdam. Je moet de pijn en het plezier van burgers begrijpen en als vaderfiguur naast hen staan.’

Capriolen
Burgemeester Aboutaleb heeft van oude vijanden nieuwe vrienden gemaakt. Hij is uitgegroeid tot het boegbeeld van Rotterdam. Tijd voor de Maasstad om op zijn tellen te passen. Op het congres van zijn noodlijdende partij in Utrecht, medio deze maand, kreeg Aboutaleb een denderend applaus. Voorzitter Hans Spekman belt straks op en vraagt of het geen tijd wordt dat hij de partij redt. Wat Aboutaleb dan zegt? ‘Ik heb niet voor niets tegen Rotterdam gezegd dat ik een tweede termijn wilde hebben. Dat hebben ze mij gegund. Het zou raar zijn om zulke capriolen uit te halen als je net bent begonnen aan je tweede termijn. Ik heb een deal met de stad. Ze hebben mij in Den Haag niet nodig; laat mij maar mijn contract met Rotterdam uitdienen.’

CV
Ahmed Aboutaleb werd in 1961 geboren in Beni Sidel (Marokko) als zoon van een imam. Hij kwam op 15-jarige leeftijd naar Nederland, volgde lts, mts en hts. Aboutaleb werd radioverslaggever en persvoorlichter bij VWS en de SER. Van 1998 tot 2002 leidde hij Forum voor multiculturele vraagstukken. Aboutaleb werd in 2002 sectordirecteur bij de gemeente Amsterdam. In 2004 werd hij er PvdA-wethouder. Het kabinet benoemde hem op 31 oktober 2008 tot burgemeester van Rotterdam, de eerste islamitische burgemeester van Nederland.