‘Toegankelijke’ stembureaus zijn dat niet

Ruim drie op de vier stemlokalen die door gemeenten als toegankelijk zijn bestempeld, zijn dat eigenlijk niet. Ze voldoen niet aan alle toegankelijkheidseisen, blijkt uit een steekproef door het maatschappelijke bureau Ongehinderd.

Slechter dan vorige keer

Demissionair minister van Binnenlandse Zaken Hugo de Jonge gaat in gesprek met gemeenten, hoewel de problemen niet zomaar verholpen zijn, benadrukt hij in een Kamerbrief. De scholen, gymzalen, gemeente- en buurthuizen waarin stembureaus vaak worden gevestigd kunnen vaak moeilijk snel worden aangepast.

De steekproef werd gedaan bij stembureaus voor de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen in het voorjaar. Gemeenten scoorden slechter dan het jaar ervoor. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 voldeed 63 procent niet aan de eisen, in maart van dit jaar ging het om 79 procent.

Gemeenten tevreden over zichzelf

Opmerkelijk is dat de gemeenten zichzelf na een eigen steekproef een stuk positiever beoordelen: slechts 3 procent van de toegankelijke stembureaus zou niet aan de criteria voldoen. ‘Hieruit blijkt dat gemeenten hun stemlokalen niet beoordelen conform de methodiek en toegankelijkheidscriteria van het ministerie’, concludeert het bureau.

Dit terwijl diezelfde criteria volgens Ongehinderd nog te beperkt zijn. Ze richten zich vooral op toegankelijkheid voor mensen met een motorische handicap, er wordt te weinig gekeken naar eisen voor mensen met een zintuiglijke handicap, zoals slechthorenden en slechtzienden.

Te weinig stembureaus

De Jonge stuurde dinsdag, in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november, een reeks onderzoeken en evaluaties van de vorige verkiezingen naar de Kamer. Daaruit bleek ook dat 43 gemeenten bij de Provinciale Statenverkiezingen eerder dit jaar ‘veel minder stembureaus’ hadden opgericht dan het landelijke gemiddelde. Ze zijn daarop aangesproken.

Inmiddels zijn de gemeenten alweer druk met de voorbereidingen voor de Tweede Kamerverkiezing van november. BZK heeft samen met de Kiesraad, de Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG) en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) gekeken welke mogelijkheden er zijn om gemeenten te ondersteunen bij de komende verkiezing.

Geen nachtelijke telling

Anders dan voorgaande verkiezingen hoeven vrijwilligers op het stembureau niet tot midden in de nacht hertellingen uit te voeren als die nodig blijven, meldt de minister verder. Op verkiezingsavond op woensdag worden alle stemmen een keer geteld. Als ‘eventuele telverschillen’ optreden, worden de stemmen niet dezelfde nacht, maar pas de volgende ochtend opnieuw geteld.

Daarnaast ondersteunt BZK gemeenten met een wervingscampagne bij het vinden van voldoende stembureauleden.