BZK: Maak verkiezingen zo toegankelijk mogelijk

Demissionair minister Hugo de Jonge van BZK doet een beroep op gemeenten om de Tweede Kamerverkiezing op 22 november en de Europees Parlementsverkiezing van juni 2024 zo toegankelijk mogelijk te maken voor iedereen. Bijna 80 procent van de stemlokalen was namelijk onvoldoende toegankelijk bij de afgelopen provinciale staten- en waterschapsverkiezingen, bleek uit een evaluatie.

Zware deuren openzetten

Bij ruim de helft ging het toen om knelpunten bij de ingang, zoals drempels, zware, smalle of dichte deuren. Ook bleken zelf aangebrachte hellingbanen vaak niet veilig genoeg te zijn. Met een deel van deze knelpunten in de toegankelijkheid kunnen gemeenten nog op korte termijn aan de slag voor de Tweede Kamerverkiezing op 22 november De minister doet een appèl in een brief aan burgemeesters en gemeentesecretarissen om maatregelen te nemen om de toegankelijkheid van verkiezingen verder te verbeteren. Het gaat dan bijvoorbeeld om het standaard openzetten van zware deuren van stemlokalen en aandacht besteden aan een veilige montage van hellingbanen. Ook is het belangrijk om als stembureaulid alert te zijn en in de gaten te houden of kiezers hun weg naar en in het stemlokaal, zonder belemmeringen, kunnen vinden.

Stemmal of tolk

Voor meer dan 2 miljoen Nederlanders gaat stemmen niet vanzelf door een lichamelijke of (licht) verstandelijke beperking of bijvoorbeeld door moeite hebben met lezen. Veel gemeenten maken al werk van toegankelijkheid door het beschikbaar stellen van een ‘stemmal’ voor kiezers met een visuele beperking of door te zorgen voor een tolk (op afstand) voor kiezers met een auditieve beperking. Toch bleek na de provinciale staten- en waterschapsverkiezingen in maart dat er nog verbeteringen mogelijk zijn. De Jonge wijst erop dat ook het College voor de Rechten van de Mens hier in een brief aandacht voor heeft gevraagd.

Verkiezingen toegankelijker

Volgens De Jonge is de aanstaande Tweede Kamerverkiezing hét moment waarop kiezers hun stem kunnen uitbrengen en samen de koers van Nederland kunnen bepalen. De minister vindt het belangrijk dat iedereen kan stemmen en elke kiezer dat ook zo zelfstandig mogelijk kan doen. Hij weet dat gemeenten zich inzetten voor de toegankelijkheid van de verkiezingen. Zo zijn er in elk stemlokaal hulpmiddelen aanwezig, zoals een loep, een vergrote kandidatenlijst en een stemhokje met verlaagd schrijfblad. ‘Helaas lukt het gemeenten niet altijd om alle stemlokalen toegankelijk te maken. Samen met hen wil ik ervoor zorgen dat de verkiezingen nog toegankelijker worden.’

Gemeenteraad informeren

Volgens de wet moet elk stemlokaal toegankelijk zijn, zodat iedere kiesgerechtigde zo zelfstandig mogelijk kan stemmen. ‘Ik hecht er waarde aan dat kiezers op zoveel mogelijk locaties terecht kunnen om hun stem uit te brengen. Dat verlaagt voor kiezers de drempel om te gaan stemmen.’ De minister schrijft dat wanneer een gebouw niet toegankelijk te maken is, maar het met het oog op de spreiding van stemlokalen toch van belang is om deze locatie te benutten, het college dit dan kenbaar moet maken aan de gemeenteraad.  Net als bij voorgaande verkiezingen worden bij de aankomende Tweede Kamerverkiezing steekproeven gedaan, waarbij stemlokalen worden onderzocht die door gemeenten als toegankelijk zijn aangemerkt.

Betrek mensen met beperking

Richting de Europees Parlementsverkiezing van 6 juni 2024 roept de minister ook politieke partijen op om aan de slag te gaan met toegankelijke verkiezingsprogramma’s. Daarnaast gaat hij ook met gemeenten verder in gesprek over maatregelen ter verbetering van de toegankelijkheid. De Jonge roept gemeenten op om de locaties zo vroeg mogelijk te laten inspecteren, zodat mogelijke bouwtechnische knelpunten in de toegankelijkheid van een locatie op een duurzame manier kunnen worden opgelost. Ook raad hij gemeenten aan om bij de inrichting van en/of controle van stemlokalen mensen met een beperking te betrekken. ‘Zij weten het beste wat werkt en niet werkt en kunnen dus een waardevolle bijdrage leveren aan het toegankelijk maken van de stemlokalen.’

Kleiner stembiljet

De Jonge verwacht nog dit jaar een voorstel voor een experimentenwet bij de Tweede Kamer aan te bieden dat het mogelijk moet maken dat álle kiezers die daarom vragen hulp kunnen krijgen in het stemhokje. Deze hulp wordt dan geboden door een speciaal hiertoe getraind stembureaulid. Ook met een nieuw model stembiljet wil het kabinet gaan experimenteren hoe verkiezingen nog toegankelijker kunnen worden gemaakt. Oudere kiezers en kiezers die slechtziend of blind zijn blijken het huidige stembiljet namelijk te groot en de letters te klein te vinden. Bij de Europees Parlementsverkiezing wordt in vier kleine gemeenten geëxperimenteerd met het gebruik van dit kleinere stembiljet. Daarna wordt bekeken of deze experimenten (versneld) kunnen worden opgeschaald naar meer gemeenten.