Ziekteverzuim gemeenten vrijwel gelijk aan vorig jaar

Bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten heerst in eerste instantie opluchting over de verzuimcijfers 2007 van de Nederlandse gemeenten. Niet omdat het verzuim vorig jaar zo sterk is gedaald, want dat gebeurde niet. Gemiddeld is het verzuim met een tiende procent afgenomen: van 5,6 naar 5,5 procent. In gemeenten tussen de tien- en twintigduizend inwoners is er zelfs een lichte stijging. Gemeenten van twintig- tot honderdduizend inwoners boekten hetzelfde resultaat als het jaar ervoor. De vier grote gemeenten en de kleinste gemeenten boekten een beetje 'winst'.

De koepelorganisatie van de gemeenten had rekening gehouden met slechtere cijfers, zo valt op te maken uit de reactie van Ina Sjerps, secretaris van het College voor Arbeidszaken (CvA) van de VNG. 'In een tijd van krapte op de arbeidsmarkt en aantrekkende economie zie je altijd dat het ziekteverzuim oploopt. Als je ziet dat we dan ook nog eens uit een periode van een sterke daling komen, is het begrijpelijk dat het nu niet meer zo hard gaat.'

Inderdaad lag een stijging van het ziekteverzuim meer voor de hand dan een daling. Onderzoek van het Centraal Planbureau uit 2005 laat zien dat het verzuim stijgt als de werkloosheid daalt. Bij elke procent minder werkloosheid, komt er een kwart procent ziekteverzuim bij. In het laatste jaar hebben de gemeenten laten zien dat ze hebben afgerekend met deze varkenscyclus.

Maar de blijheid met de relatief mooie cijfers gaat niet erg diep. Beleidsmakers bij de VNG en het daaraan gelieerde A+O Fonds, een stimuleringsfonds voor sociaal beleid bij de gemeentelijke organisaties, vrezen dat gemeenten dit jaar meer ziekmeldingen zullen krijgen. In de zorgsector steeg het verzuim vorig jaar: van 5,84 naar 5,91 procent. Vooral het langdurig verzuim nam toe. Langdurig verzuim geldt als een groter probleem dan kortdurend verzuim omdat het moeilijker te verhelpen is. Bij de gemeenten daalde het langdurig verzuim nog, maar vooral dankzij de vier grootste gemeenten. Bij de honderdduizend plus-gemeenten steeg het langdurig verzuim van 0,5 tot 0,8 procent.

Achtergrond

Ook in vergelijking met de rest van werkend Nederland is er geen reden tot vrolijkheid. Veel sectoren hebben een veel lager verzuim, vaak minder dan 5 procent. 'Het zou kunnen dat het thema verzuimbeheersing naar de achtergrond is geraakt binnen gemeenten', zegt Renz Davits, projectmanager Gezond Werk bij het A+O Fonds. 'Nu staat leeftijdsbewust personeelsbeleid in de schijnwerper. Gemeenten hebben hun verzuim sterk teruggedrongen de afgelopen jaren, van ruim 8 procent naar 5 of 6 procent. Ze hebben weliswaar veel bereikt, maar met een percentage van 5,5 procent ziekteverzuim zit je nog maar op het gemiddelde. Grote tevredenheid over het ziekteverzuim is dan ook onterecht.'

Het is bij de koepelorganisatie zoeken naar manieren om gemeenten over te halen om opnieuw extra aandacht te besteden aan verzuimpreventie. Dat zal niet meevallen, want de succesfactor van de laatste jaren werkt niet meer. Tot die tijd boekten gemeenten veel resultaten met algemene maatregelen, zoals het trainen van leidinggevenden in het begeleiden van medewerkers of het wisselen van arbodienst.

'Het gaat nu veel meer om individuele aandacht voor verzuim', zegt Davits. 'Dat vraagt om een consequente aanpak en tijd en inzet van leidinggevenden en hogere managers. Dit heeft vooral resultaat geboekt in de gemeenten die al veel deden tegen ziekteverzuim. Vooral daar daalde het verzuim nog verder.'

Eén van de methoden om ziekteverzuim tussen de oren van gemeenten te houden, is door hen te informeren over de financiële voordelen van verzuimpreventie. Als het verzuim zou dalen tot het niveau van de 25 procent best presterende gemeenten, zou dat een kostenreductie voor de sector betekenen van 180 miljoen euro, zo becijferde onlangs TNO Kwaliteit van Leven. De nieuwe aanpak binnen het A+O Fonds is dan ook om gemeenten in contact te brengen met goed presterende gemeenten in dezelfde schaalgrootte. Zo kunnen zij leren van elkaar. Behalve het gemiddeld verzuim per schaalgrootte, heeft het A+O Fonds dan ook cijfers over de 25 procent best presterende gemeenten. Aan de hand hiervan blijkt dat het verzuim bij de gemeenten nog ruim een procent kan dalen tot ver onder de 5 procent.

Knelpunten

Eén van de best presterende organisaties is de Limburgse gemeente Bergen. Het verzuim daalde daar vorig jaar van 2,4 naar 2,2 procent. Haar ziekteverzuim is 2,5 procent lager dan het gemiddelde van gemeenten met een vergelijkbaar inwonertal. 'Drie maal per jaar voer ik overleg met alle leidinggevenden over alle individuele medewerkers', vertelt arboconsulent Dini van Laren van de gemeente Bergen. 'Alle knelpunten van het personeel komen daarin naar voren en we reageren daarop met maatwerk, van coaching tot therapie. Deze gespreksronden liggen al vast aan het begin van het jaar. Dit werkt steeds beter. Wij leggen dat graag uit aan alle gemeenten die willen weten hoe dat in elkaar zit.'