Zorg gemeenten voor mensen met levenslange beperking moet beter

De Wmo-zorg voor mensen met een levenslange beperking moet beter. De onlangs naar de Tweede Kamer gestuurde Toekomstagenda 2022-2026 beschrijft wat gemeenten de komende jaren te doen staat.

Minister Helder

Voor thuiswonende mensen met een ‘levenslange en levensbrede’ beperking is het een enorme uitdaging om via de gemeente de juiste zorg te regelen, zo staat in het onlangs door VVD-minister Conny Helder van Langdurige Zorg naar de Kamer gestuurde document Toekomstagenda ‘Zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking’. 

Verstandelijke beperking

Het gaat hierbij onder meer om mensen met een fysieke beperking, een verstandelijke beperking, niet aangeboren hersenletsel of een chronische ziekte die niet voldoen aan de criteria van de Wet langdurige zorg (Wlz). Voor ondersteuning en begeleiding zijn zij aangewezen op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Op de gemeenten dus.

Beter

Dat gaat lang niet altijd goed; beschikkingen zijn bijvoorbeeld vaak te kortdurend en de geboden hulp sluit lang niet altijd aan. Zorgkantoren, gemeenten, zorgaanbieders, ervaringsdeskundigen en vertegenwoordigers van de doelgroep gaan de komende tijd onderzoeken hoe het beter kan.  

Zelfredzaam

Duidelijk is al dat gemeenten mensen met een levenslange hulpvraag niet langer lastig moeten vallen met kortdurende beschikkingen. Volgens de Toekomstagenda gaan gemeenten er nog te vaak - ten onrechte - van uit dat deze doelgroep in de toekomst alsnog zelfredzaam kan worden. Om die reden is de ondersteuning vanuit de Wmo meestal kortdurend en gericht op herstel.

Bijstellen

Een ‘passende’ oftewel langdurige beschikking moet voor deze doelgroep de norm worden. Gemeenten behouden daarmee nog altijd de mogelijkheid om het aanbod te wijzigen, zo benadrukt de agenda. ‘De beschikking hoeft daarbij niet aan de voorkant voor het hele leven lang aan te geven welke zorg en ondersteuning nodig is, maar kan bijvoorbeeld onderscheid maken tussen voor langere tijd constateren dat zorg en ondersteuning nodig is en tussentijds bijstellen welke zorg en ondersteuning dat is.’

Afstemmen

De komende tijd wordt onderzocht waarom zoveel gemeenten standaard beschikkingen afgeven met een korte duur.  Ook wordt in kaart gebracht welke gemeenten hun beschikkingen wel goed afstemmen op de situatie van de hulpvrager.

'Mensonterend'

In een debat over het persoonsgebonden budget (pgb)  noemde Helder het vorige maand ‘mensonterend’ als gemeenten mensen met een levenslange aandoening keer op laten aantonen dat er in hun situatie niets is veranderd.  Ze kondigde aan dat ze er op gaat toezien dat gemeenten voor deze burgers langdurige beschikkingen gaan afgeven.

Cultuuromslag

Burgers, zorgverleners en onafhankelijke cliëntondersteuners worden gewezen op de mogelijkheid van zo’n langdurige Wmo-beschikking. ‘Hoewel nog niet alle gemeenten hier beleid op hebben ontwikkeld, kan deze informatie de professionals en inwoners helpen om het gesprek over de beschikkingsduur te voeren met gemeenten om zodoende passende ondersteuning te ontvangen’, zo staat in de agenda. ‘Op die manier maken we met elkaar de cultuuromslag naar de passende beschikkingsduur.’

Dagbesteding

Voor mensen die zijn aangewezen op dagbesteding moeten gemeenten het makkelijker gaan maken om over te stappen – al dan niet tijdelijk - naar een opleiding of werk. ‘Er zitten prikkels in het systeem die ervoor zorgen dat een aanbieder iemand in de dagbesteding niet activeert richting een betaalde baan’, aldus de agenda. ‘Voor degenen die geen betaalde baan hebben, is het van belang dat er passende alternatieven geboden worden waar ontwikkeling centraal staat en waar maatschappelijke waarde aan ontleend kan worden.’

Bejegening

Ander actiepunt is de bejegening van mensen met levenslange aandoening. Deze doelgroep voelt zich door gemeenten vaak niet goed begrepen. Meer kennis over beperkingen moet hier verandering in gaan brengen. ‘Hiermee willen we praktische handvatten bieden over wanneer een inwoner bijv. terecht een beroep doet op de Wmo (i.p.v. de Wlz), maar ook wat een gepaste bejegening is van de inwoner.'

Tweede Kamer

Het document betreft een nadere uitwerking van de in 2021 naar de Tweede Kamer gestuurde Toekomstagenda. Op verzoek van meerdere partijen, zoals cliënten- en patiëntenorganisaties, zorgaanbieders en brancheverenigingen, is er een extra hoofdstuk aan toegevoegd over de Wmo-zorg door gemeenten. Tot 2027 stelt het kabinet in totaal 138 miljoen euro beschikbaar voor de uitwerking van de Toekomstagenda. Hiervan gaat 83 miljoen naar gespecialiseerde cliëntondersteuning en 20 miljoen naar zorginnovatie en -technologie.