Wisselend succes na mediation sociaal domein

Veel gemeenten zetten mediation of pre-mediation in als inwoners tegen een besluit of beschikking in het geweer (willen) komen. Sommige gemeenten noemen het een ‘informele aanpak’. Het doel is hetzelfde: proberen er samen uit te komen zonder (juridische) procedures. Dat blijkt bij de Wmo (iets) succesvoller te zijn dan bij de Participatiewet, zo blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur.

In gesprek

Van de 46 gemeenten die aan het onderzoek naar bezwaarschriften in (met name) het sociaal domein meededen, zetten 40 gemeenten mediation, pre-mediation of een informele aanpak in. Bij mediation wordt veelal een onafhankelijk bemiddelaar ingezet, bij pre-mediation probeert de betrokken ambtenaar met de potentiële bezwaarmaker in gesprek te gaan om alsnog tot een voor de bewoner aanvaardbare oplossing te komen. Dat is ook de handelwijze bij gemeenten die een informele aanpak inzetten.

Verschillende methodes

Haarlem is een van de gemeenten die verschillende methodes ten aanzien van mediation volgt. ‘Indien daartoe aanleiding is, neemt de betrokken afdeling contact op met de bezwaarmaker. Op deze wijze hoeven (geschat) circa zestig bezwaarschriften per jaar niet te worden behandeld omdat deze worden ingetrokken’, zo meldt de gemeente in een toelichting. Bij besluiten rondom de Participatiewet wordt een toelichting op het besluit aan de bezwaarmaker toegezonden. Dit leidt jaarlijks tot intrekking van zo’n honderd bezwaren. In 2015, 2016 en 2017 ontving Haarlem respectievelijk 427, 401 en 276 bezwaarschriften die op de Participatiewet betrekking hadden.

Opgelost

Zeist meldt dat gemiddeld over de jaren heen tachtig procent van de bezwaarschriften via pre-mediation worden opgelost. De medewerkers van de ISD Bollenstreek – die voor onder meer Hillegom, Lisse en Teylingen de Wmo en de Participatiewet uitvoert – zijn de afgelopen jaren getraind in mediationvaardigheden. ‘Bij afwijzende beschikkingen wordt de klant, alvorens het besluit genomen wordt, gebeld en wordt het besluit uitgelegd. Dit heeft erin geresulteerd dat er minder mediation hoeft en kan worden ingezet in de bezwaarfase’, zo laat de ISD weten.

Informele aanpak

Nijmegen rekent onder mediation ook de zogeheten informele aanpak, waarbij door middel van mediationvaardigheden wordt gekeken of een verdere formele procedure kan worden vermeden. De gemeente scant ieder bezwaar op de mogelijkheden hiertoe. Deze aanpak resulteert in de intrekking van honderden bezwaarschriften rondom de Participatiewet en tientallen rondom de Wmo. Zo werden in 2015 225 bezwaarschriften rondom de Participatiewet ingetrokken en bleven er 853 bezwaarschriften over. Barneveld laat weten dat het aantal bezwaarschriften door de inzet van (pre)mediation en oplossingsgericht werken ‘drastisch is afgenomen’.

Persoonlijk contact

Net als Nijmegen spreekt Meppel van een informele aanpak of een informeel gesprek. ‘In veel gevallen nemen wij na ontvangst van een bezwaarschrift persoonlijk contact op. Via een telefoon- of persoonlijk gesprek lukt het in veel gevallen tot een oplossing van bezwaren te komen en hoeft het formele traject via de commissie bezwaarschriften niet doorlopen te worden’, aldus een medewerker van Meppel. ‘Wij lossen het op door het geven van extra uitleg of gaan een besluit (deels) herzien als er nieuwe informatie is of zaken anders blijken te liggen.’ In 2015, 2016 en 2017 werden van de 220 in behandeling genomen bezwaarschriften, er 118 informeel opgelost.