Gevalletje traplift

Natuurlijk, de toon van de brief was niet goed. Dat moet anders en dat gáát in de toekomst ook anders in Alphen aan den Rijn. Maar over het besluit van de gemeente om deze man een traplift te weigeren, valt nog wel wat te zeggen, vindt verantwoordelijk wethouder Han de Jager (CDA, Zorg en Welzijn). En dat heeft alles te maken met de participatiemaatschappij en met de nieuwe verantwoordelijkheden die gemeenten per 1 januari hebben gekregen.

‘Voorheen hadden we zo’n verzoek langs de lat van rechtmatigheid gelegd. Als het aan de regels had voldaan, was de traplift vergoed. Dat hebben we nu achter ons gelaten. We kijken nu naar de situatie in z’n geheel. Niet alleen of iemand er recht op heeft, maar of dit wel de beste oplossing is voor het probleem is.’ Mensen hebben soms al jarenlang uitgebreide Wmo-ondersteuning, bedoelt De Jager, en dan dient op een gegeven moment de vraag zich aan of een nieuwe voorziening nog bijdraagt aan langer zelfstandig wonen.

In de verordening valt dit onder het artikel van ‘voorzienbaarheid’. De Jager legt uit: ‘Mensen kunnen voorzien dat ze naarmate ze ouder worden te maken krijgen met woningaanpassingen. Als je al een aantal jaren bekend bent bij de Wmo en je hebt al meerdere hulpvragen gedaan, dan kun je zien aankomen dat bijvoorbeeld traplopen lastig gaat worden. Of in bad stappen. Dan kun je ook tot de afweging komen dat een andere woning zoeken een betere oplossing is. Nee, dat gaat niet over de krasse tachtiger die ineens een been breekt. Maar wel over iemand die al tien jaar kwakkelt en bij ons aanklopt voor ondersteuning. Als gemeente moet je mensen meenemen in dat denken.’

Verre van ideaal
Ook de 91-jarige man had meerdere keren bij de gemeente aangeklopt om ondersteuning en die ook gekregen. De gemeenten concludeerde nu dat ook mét een traplift de situatie in de huidige woning verre van ideaal zou zijn. Daar zijn meerdere gesprekken met de man over gevoerd. De Jager: ‘En dus is negatief besloten. Maar natuurlijk kan iemand bezwaar aantekenen tegen zo’n besluit.’

Dat bezwaar kwam er, tegelijkertijd met verontwaardigde stukken in de media over de botte afwijzingsbrief van de gemeente. Er kwamen honderden woedende reacties. ‘Laat ik voorop stellen’, zegt De Jager: ‘Er stond geen woord Chinees in die brief. Tegelijkertijd is zoiets natuurlijk uitermate lastig. Wanneer is een brief bot en wanneer niet? Als iemand iets graag wil en hij krijgt dat niet, dan is hij daar nooit blij mee. Dus de mededeling wordt bij voorbaat als heel negatief beschouwd.’

Zorgaanbieder Participe is door de gemeente de uitvoerder voor de indicaties en geeft de beschikkingen af. Participe is ook de schrijver van de gewraakte brief. De gemeente is met Participe in gesprek over een andere toon. ‘Je moet proberen te overtuigen waarom je een traplift niet de beste oplossing vindt en waarom je die dus niet vergoedt. En de worsteling zit ‘m er dan in dat je een combinatie moet maken tussen juridische hardheid en de taal van compassie.’

Inmiddels hebben al heel wat mensen er zich in Alphen aan den Rijn over gebogen hoe zo’n afwijzingsbrief er dan wel uit moet zien. Er is een cliëntenpanel ingericht van mensen die ermee te maken hebben. Die moeten met een concept komen waarin zowel de boodschap duidelijk wordt verwoord – en op zo’n manier dat er bezwaar tegen kan worden  gemaakt – maar waar tegelijkertijd ‘authentieke compassie’ uit spreekt. Het moet geen standaard afwijzingsbrief worden, vindt De Jager. Want iedere situatie is anders en dus moet iedere brief uniek zijn, maatwerk. ‘We kunnen wel een mooi format bedenken maar het dossier zal er altijd bij gepakt moeten worden om de brief persoonlijk te maken.’

Vertrouwen
De Jager heeft nog wel een idee om te zorgen dat een negatieve beschikking niet rauw op iemands dak valt. Hij zal Participe opdragen deze brieven in de toekomst langs te brengen. ‘Omdat het om zo weinig gevallen gaat, zou ik zeggen: neem die brief onder je arm en ga het in een persoonlijk gesprek toelichten.’

Ook gaat Alphen aan den Rijn de tekst van de verordening aanpassen. Daar wordt het woordje ‘kan’ aan toegevoegd. Dat woord maakt het verschil tussen de stelling dat het college in het geval van voorzienbaar negatief beschikt of negatief ‘kan’ beschikken. Een aanpassing die overigens al langere tijd in de verordening van de VNG zit, meldt de vereniging.

Twee kleine aanpassingen dus na een heleboel ophef. Wat doet dat met de wethouder? ‘Als zo’n artikel in de krant komt, sta je natuurlijk meteen met 2-0 achter’, zegt De Jager. ‘Er zijn heel veel mails binnengekomen met echt lelijke teksten. Zo erg dat zelfs de ouderenbond KBO die de brief via twitter openbaar maakte met een excuusbrief kwam. Maar goed, ik weet dat mensen in de uitvoering zorgvuldige afwegingen maken. En bovendien moet je als wethouder tegen een stootje kunnen dus heb ik er niet van wakker gelegen.’

Vanaf 1 januari heeft de gemeente 75 aanvragen voor woningvoorzieningen binnen gekregen. Daarvan zijn 61 zijn toegekend en 14 afgewezen. Twee van de afwijzingen betrof ‘voorzienbaarheid’. De Jager: ‘We weten dat we dit soort processen in Alphen aan den Rijn met veel kwaliteit aanpakken en dat geeft vertrouwen. Het beleid van verstrekkingen is ruimhartig en we zijn onlangs nog tot de tien gouden gemeenten op het gebied van transformatie uitgeroepen. Dat geeft ons een steuntje in de rug en het vertrouwen dat we goed bezig zijn.’

‘Niet handig aangepakt’
De VNG wil zich niet mengen in  de vraag of Alphen terecht of onterecht de traplift weigerde. ‘Maar duidelijk is dat de gemeente het in de uitvoering niet han­dig heeft aangepakt’, aldus Mariëtte van Leeuwen, voorzitter van de VNG-commissie Zorg en Welzijn. ‘De toon van de brief is niet aan te bevelen.’ Toch zal de VNG niet snel met een modelbrief komen hoe om te gaan met burgers die de pers opzoeken. ‘Gemeenten zijn heel goed in staat zelf te communiceren. Bovendien denk ik dat het wel mee zal vallen. Het is juist een heel groot voordeel dat deze taken bij de gemeenten zijn gekomen, omdat gemeenten veel dichter bij de burger staan. Wij kunnen aan de knoppen draaien.’ De VNG wil goede voorbeelden gaan delen zodat gemeenten van elkaar kunnen leren. Volgens Van Leeu­wen heeft Alphen aan den Rijn duidelijk geleerd van het incident. Het voorstel van wethouder De Jager om afwijzingen persoonlijk te brengen ondersteunt ze. ‘Ze zullen in het vervolg wel drie keer nadenken voordat ze zo’n brief de deur uit doen. Ook andere gemeenten zullen hiervan geleerd hebben. In die zin heeft het een goed effect gehad.’