Werkvoorziening blijft bij het oude

Het momentum voor een radicale stelselwijziging voor het beleid voor iedereen die niet op eigen kracht een minimumloon bij elkaar kan verdienen, vervliegt. De voorganger van Klijnsma, Ahmed Aboutaleb, die begin dit jaar zijn staatssecretariaat inruilde voor het burgemeesterschap van Rotterdam, stuurde aan op een ‘fundamentale herziening’ van de sociale werkvoorziening.

De sector kampt met grote problemen. In de ogen van de politiek is het systeem door de voortdurende toestroom onbetaalbaar geworden. Het kost twee miljard euro per jaar om honderdduizend mensen aan het werk te houden. Nog eens twintigduizend mensen staan op een wachtlijst. Het streven om mensen met een arbeidsbeperking bij ‘gewone’ bedrijven in dienst te krijgen, wordt maar geen werkelijkheid. Een commissie onder leiding van oud- minister Bert de Vries kreeg opdracht een voorstel te doen om deze problemen aan te pakken. Aboutaleb kreeg waar hij om vroeg.

De Vries kwam met een zeer fundamentele herziening - daarover waren vóór- en tegenstanders het eens. De commissie adviseerde één aanpak voor alle mensen op ‘afstand tot de arbeidsmarkt’, dus voor iedereen met een bijstands-, wajong- of arbeidsongeschikheidsuitkering en met een indicatie voor de sociale werkvoorziening. Maar het kabinet lijkt te zijn geschroken van zijn eigen opdracht. Van de voorstellen van De Vries blijft weinig meer over dan een aantal experimenten met zeer verdunde versies van die ideeën.

Het kabinet kiest ervoor de experimenten alleen open te stellen voor bijstandsgerechtigden. Klijnsma hield hier in een debat met de Tweede Kamer vorige week aan vast, ondanks aandringen van alle fracties om ook andere groepen in de experimenten op te nemen. Eén van de belangrijkste kritiekpunten op De Vries is dat zijn voorstel ertoe leidt dat mensen met een beperking nooit veel meer dan het minimumloon zullen verdienen en er vaak zelfs onder duiken. Een zeer principeel punt waarvoor Klijnsma opnieuw wegdook.

Hoe lang wil ze mensen in die experimenten, die tot drie jaar kunnen duren, onder het minimum laten werken? Ze wilde het niet zeggen: het moet blijken uit de pilots, die worden gehouden in tien tot twintig gemeenten. Daarbij wordt onder meer uitgezocht hoe je werkgevers kunt verleiden tot het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking en wat daarbij beter werkt: een loonkostensubsidie of een dispensatie, waarbij de werkgever alleen betaalt voor de arbeid die een werknemer daadwerkelijk levert en de rest wordt aangevuld door de overheid. Voor de zomer maakt Klijnsma duidelijk hoe ze proeven precies gaat inrichten.