Rotterdamse Werkbonus beloont werken in de bijstand

Parttime werken wordt aantrekkelijker voor Rotterdammers met een bijstandsuitkering. Dat is het idee achter de Werkbonus, een premie voor deeltijdwerkers die de gemeente uiteindelijk geld moet opleveren. Een initiatiefvoorstel van onder andere D66, GroenLinks en PvdA om het instrument in te voeren, werd donderdag door de gemeenteraad aangenomen.

Eerste stap
De Werkbonus, die vanaf 1 april 2021 in werking moet treden, maakt het voor alle Rotterdamse bijstandsgerechtigden ouder dan 27 jaar financieel aantrekkelijker om in deeltijd te werken. Zo worden mensen aangespoord om een eerste stap richting uitstroom uit de bijstand te zetten. 'Mensen die de stap naar deeltijdwerk zetten, moeten er in ieder geval niet op achteruit gaan', legt D66-raadslid Nadia Arsieni uit, die het initiatiefvoorstel een jaar geleden indiende, samen met collega-raadsleden van GroenLinks, PvdA, NIDA en DENK.

Onzekerheid
Het probleem dat Arsieni ziet is dat deeltijdwerk in de bijstand onzekerheid oplevert. Zelfs als gebruik wordt gemaakt van de al bestaande vrijlatingsregeling, waarbij bijstandsgerechtigden 25 procent van het verdiende loon mogen houden, kan een parttime baan zorgen voor een terugval in inkomen omdat bepaalde toeslagen wegvallen. Arsieni: 'De belangrijkste reden waarom mensen het lastig vinden om aan parttime werk te beginnen, is dat ze niet kunnen rekenen op hun inkomen. Datgene wat ik eraan overhoud, kan ook aan het einde van het jaar teruggevorderd worden. Dat brengt veel onzekerheid met zich mee.'

Verdubbeld
De Werkbonus heeft dat nadeel niet: de premie wordt niet belast. Zo krijgen bijstandsontvangers de kans om tot maximaal 105,50 euro per maand (1266 euro per jaar) extra te verdienen. Dat bedrag is op jaarbasis gelijk aan het bedrag dat door middel van de vrijlatingsregeling, die voor maximaal zes maanden geldt, verdiend kan worden. De totale bijverdienmogelijkheid wordt effectief verdubbeld. 

Terugverdienen
Die financiële prikkel moet bijstandsgerechtigden een duwtje richting een deeltijdbaan geven. De inzet is om het percentage werkende bijstandsontvangers in Rotterdam van de huidige 6,24 procent naar het landelijke gemiddelde van 8 procent te krijgen. Op die manier moet de premie zichzelf terugverdienen, omdat het de gemeente geld zal besparen aan uitkeringslasten. De totale kosten zijn geraamd op 3 miljoen euro, de inkomsten op 5 miljoen.

Mooi meegenomen
De premie bedraagt 12,5 procent van het verdiende loon en wordt twee keer per jaar door de gemeente uitgekeerd. Met een uurloon van 10 euro, kun je op een achturige werkdag dus precies 10 euro aan Werkbonus opbouwen. Is dat genoeg prikkel om mensen aan het werk te krijgen? Arsieni: 'Wij zeggen: mensen moeten er in ieder geval op vooruit gaan. Op jaarbasis 1266 euro extra, die je niet hoeft terug te betalen, is toch een appeltje voor de dorst. Mooi meegenomen als je de kamer van je kinderen opnieuw wil inrichten of om een laptop aan te schaffen, bijvoorbeeld.'

Aandacht
'Daarnaast gaat het niet alleen om de financiële prikkel. De meeste mensen zien ook zelf andere voordelen van werk. Het draagt heel erg bij aan zelfvertrouwen en sociale contacten. Uit onderzoek blijkt dat mensen met een deeltijdbaan ook drie keer zo vaak uitstromen. Daarom is het zo belangrijk om die eerste stap te belonen. Maar naast die prikkel is ook voldoende aandacht en begeleiding op maat nodig.'

Stabiliteit
Arsieni noemt nog een andere reden waarom de Werkbonus 12,5 procent van het verdiende loon bedraagt en gemaximeerd is op 1266 euro per jaar (en niet, zoals bijvoorbeeld in de gemeente Wageningen, het dubbele daarvan). 'Wij vinden het ook belangrijk dat er zoveel mogelijk stabiliteit is van het inkomen en zo min mogelijk schommelingen. De Werkbonus heeft over de tweede helft van het jaar dus dezelfde hoogte gekregen als de maximale vrijlating in de eerste helft van het jaar.’

Minimumloon
Bovendien moet het totale inkomen dat verdiend kan worden met de bijverdienregelingen niet te dicht tegen het minimumloon aanzitten, legt Arsieni uit. Mensen moeten er bij de stap naar een voltijd baan nog wel op vooruit gaan. 'Als je het puur ziet als inkomensaanvulling, dan zou je ervoor kunnen kiezen om zo maximaal mogelijk inkomen aan te vullen, maar wij zien het ook als een re-integratie instrument. En dat werkt beter als er genoeg prikkel blijft bestaan om volledig aan het werk te gaan. Werken moet lonen.’

De Werkbonus wordt volgens planning op 1 april 2021 ingevoerd en geldt voor twee jaar. Dan zal moeten blijken of de gestelde doelen behaald zijn en of het plan voor verlenging vatbaar is.