Weer fout in verdeelmodel bijstandsbudget

Bizar
Leisink kan er met z’n verstand niet bij. ‘Het is bizar. Het lijkt de penningmeester van de lokale tennisvereniging wel, maar we hebben het hier over het verdelen van 5,5 miljard euro. En het is al zeker de vierde keer dat er fouten gemaakt worden. Er is al zoveel te doen over de verdeelmodellen dus het minste dat het ministerie kan doen is zorgen dat de gegevens correct zijn.’

Toppunt van knulligheid
De nieuwste fout in de modellen is een domme copy-paste fout. Bij het aanpassen van het rekenmodel van 2015 naar 2016 zijn niet alle kolommen de nieuwe normbedragen van 2016 terechtgekomen. De oude bedragen staan daar nog ingevuld, wat effect heeft op de uitkomsten. ‘Het  gaat om een klein verschil, waarschijnlijk van nog geen miljoen euro’, aldus de wethouder. ‘Maar daar gaat het niet om. Het roept namelijk de vraag op wat er nog meer niet deugt. Het is toch het toppunt van knulligheid als je vergeet in 200 cellen van een Excel sheet de data aan te passen?’

Vorig jaar ontdekte Leisink in de modellen ook al fouten, bij voorbeeld het feit dat gemeenten als Haarlemmermeer en Coevorden veel meer geld kregen dat waar ze recht op hebben. Daarna bleek dat er onregelmatigheden zaten in de onderliggende CBS-data die voor de berekening van de budgetten werden  gebruikt. En vorige maand kwam er weer een fout aan het licht. Per abuis waren niet de brondata gebruikt, maar data die al geijkt waren, werden voor een tweede keer geijkt. Leisink: ‘Dat heeft allemaal niet zoveel om het lijf, maar het is zo ongelofelijk knullig.’

Zelf al ontdekt
In een reactie laat het ministerie van Sociale Zaken weten de fout zelf ook al ontdekt te hebben. Arnhem zou een nog niet gecorrigeerde versie gekregen hebben. ‘Ammehoela’, reageert Leisink. ‘Ik heb hetzelfde model als dat waar ze de publicatie van 1 oktober op gebaseerd hebben. Dus de gegevens uit publicatie van 1 oktober kloppen niet. Het is mooi dat ze de fout inmiddels gevonden hebben, en als ze zeggen dat ze het zelf ontdekt hebben dan zullen we dat maar geloven. Maar feit blijft dat ze iets publiceren dat ze niet gecheckt hebben.’

Kritiek 

Over het verdeelmodel voor 2016 is sowieso het laatste woord nog niet gezegd. Binnenkort volgen opnieuw gesprekken tussen VNG en het ministerie. Sinds staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA) de budgetten presenteerde, is er een storm aan kritiek losgebarsten. Sommige gemeenten hebben forse tekorten te verhapstukken, maar een groter probleem is nog dat onduidelijk is hoe de bedragen opgebouwd zijn.  ‘SZW en ook het Sociaal en Cultureel Planbureau (dat het model gemaakt heeft – red) kennen de situatie in gemeenten niet’, aldus Leisink.

Flinke verschillen
In het verdeelmodel wordt met 6500 verschillende modelhuishoudens gewerkt. Maar in gemeenten hebben ze al die data niet, dus kan niet alles correct ingevuld worden. Leisink: ‘Bij alles wat onbekend is, wordt het Nederlands gemiddelde aangehouden. Maar gemeenten komen niet altijd over een met gemiddeld Nederland. En daardoor ontstaan enorme verschillen tussen het model en de werkelijkheid.’ Het moeilijke hierbij is dat voor 2015 en 2016 de reconstructies flink verschillen. Waren er volgens het model in  2015 4.252 huishoudens ‘eenouder-man, allochtoon met huurwoning’, in 2016 zouden dat er 15.435 zijn. ‘En in 2017 kan dat weer de andere kant opgaan’, aldus Leisink. ‘Gemeenten weten dus niet waar ze volgend jaar weer aan toe zijn.’

Werkelijke kosten
Om aan alle onduidelijkheid een einde te maken, vindt ook Leisink dat voor 2015 en 2016 teruggegrepen moet worden naar een budget op basis van daadwerkelijke kosten. ‘Dat geeft gemeenten rust en dan hebben ze tijd om met een model te komen dat klopt en dat op de steun van gemeenten kan rekenen. ‘