Wankele basis

Met dat gegeven in het achterhoofd is het moeilijk optimistisch te zijn over de kans van slagen van het plan dat voormalig minister van Sociale Zaken Bert de Vries donderdag aan staatssecretaris Ahmed Aboutaleb van Sociale Zaken aanbood. Het plan moet een oplossing bieden voor de grote problemen die er zijn in de sociale werkvoorziening: lange wachtlijsten en grote financiële tekorten. De Vries stelt voor het stelsel voor mensen met een arbeidsbeperking drastisch om te gooien.

Als het aan de 'Commissie fundamentele herbezinning Wsw' ligt, werken straks alleen nog mensen met de zwaarste beperkingen in een beschutte werkomgeving. Voor alle anderen - naar schatting zo’n 230 duizend mensen -  bedacht de commissie een systeem dat ertoe moet leiden dat zoveel mogelijk arbeidsgehandicapten bij een normaal bedrijf aan de slag gaan. De werknemers zelf worden in dat systeem geprikkeld een baan te zoeken. Werken  brengt altijd meer op dan een uitkering. Daar staat echter tegenover dat de bescherming die de huidige sociale werkvoorziening in ieder geval een deel van de mensen nu biedt, voor de meesten straks onbereikbaar wordt.

Ook gemeenten worden geprikkeld de mensen in hun bestand die door een beperking niet volledig productief kunnen zijn, aan een baan te helpen. Er stroomt dan immers iemand uit de uitkering en dus geld in de gemeentelijke kas. Werken gemeenten onvoldoende mee, dan heeft dat financiële consequenties.

Er is echter één partij die in de opzet van De Vries niets te vrezen heeft: werkgevers. Voor hen wordt het makkelijker mensen met een beperking in dienst te nemen, maar als zij niets doen zijn er geen sancties. Werkgevers zullen nog meer worden verleid arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. De overheid betaalt de kosten voor verminderde productiviteit: als iemand 50 procent van zijn loon ‘waard’ is, betaalt de werkgever alleen voor dat deel. (Het instrument dat bepaalt hoeveel iemand waard is, is er overigens nog niet). Er komt verder een vast bedrag beschikbaar voor begeleiding van de werknemer en de bureaucratie moet worden teruggedrongen. Bedrijven die zich sociaal opstellen komen op een ‘erelijst’.

Maar waar is de zwarte lijst van bedrijven die helemaal niks doen? In het advies worden de werkgevers aan alle kanten verleid en geaaid, maar er is geen enkele verplichting mensen met een ‘vlekje’ in dienst te nemen. Dat geeft te denken. Slagen van het plan van de commissie-De Vries valt of staat met de bereidwilligheid van bedrijven hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Dat is een wankele basis, heeft het verleden geleerd.

Sandra Olsthoorn