'Rotterdamse aanpak kan leiden tot rechtsongelijkheid'

Het Rotterdamse besluit om de schulden van 'toeslagenouders' zelf kwijt te schelden, in afwachting van de landelijke regeling, kan niet op steun van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) rekenen. Wethouder Peter Heijkoop roept andere gemeenten op om het Rotterdamse voorbeeld niet te volgen. 

Onzekerheid
Heijkoop, wethouder in Dordrecht (werk en inkomen, CDA), snapt de beweegredenen van zijn Rotterdamse collega Michiel Grauss (armoedebestrijding, CU/SGP) weliswaar goed. Toch had Heijkoop, die ook namens de VNG spreekt, liever gezien dat Rotterdam de regeling van het kabinet had afgewacht. 'We willen dat alle gedupeerden dezelfde behandeling krijgen. Nu bestaat het risico dat er rechtsongelijkheid en opnieuw onzekerheid onder gedupeerden ontstaat.’ Daarnaast vindt Heijkoop dat gemeenten niet moeten opdraaien voor de schade die het kabinet heeft aangericht.

Regeling
Wethouder Grauss kondigde afgelopen vrijdag aan dat de gemeente Rotterdam alle schulden van ouders die gedupeerd zijn door de toeslagenaffaire en in een schuldentraject zitten zelf gaat aflossen. Staatssecretaris Van Huffelen (Toeslagen, D66) heeft al eerder beloofd dat het rijk dat gaat doen, maar de details van de regeling zijn nog niet rond. Volgens Heijkoop is Van Huffelen nog aan het onderhandelen met schuldeisers. Hij gaat ervan uit dat ze binnen 'enkele weken' met een regeling komt.

Te lang
Grauss wilde daar echter niet op wachten. 'Het wachten op een oplossing duurt te lang en wij kunnen deze gezinnen nu helpen. Deze mensen leven vaak al jaren van het bestaansminimum. Elke dag langer wachten is onacceptabel', lichtte hij het besluit toe. Dat betekent dat Rotterdam voor zo'n vijftig gedupeerden in een schuldentraject de resterende schulden gaat afkopen. De gemeente verwacht echter dat nog meer gedupeerden in een schuldentraject zich zullen melden, waardoor uiteindelijk vierhonderd Rotterdammers in aanmerking kunnen komen voor de kwijtschelding.

Schuldenvrij
Ook de bedragen die gedupeerden zelf al hadden afbetaald in het kader van de schuldregeling, worden terugbetaald door de gemeente. 'Door onze actie zijn deze Rotterdamse gedupeerden echt schuldenvrij en hebben weer de beschikking over hun volledige inkomen. Zo kunnen ze een nieuwe start maken met de 30.000 euro die ze als compensatie van de Belastingdienst hebben ontvangen', aldus wethouder Grauss.

Ongeduld
'Ik kan me het ongeduld van mijn collega Grauss wel voorstellen. Want dat heb ik ook', zegt Peter Heijkoop. 'Hij is ongelooflijk betrokken bij de ouders. En Rotterdam heeft ook het grootste aantal gedupeerden, dus ik snap dat hij iets voor hen wil betekenen. Maar deze stap creëert wel onzekerheid. Ik krijg nu al mails van inwoners die zeggen: hee, doe dat in Dordrecht ook even. Ik verwacht dat veel collega's vergelijkbare vragen zullen krijgen.'

Rechtsongelijkheid
De Rotterdamse aanpak is echter voor de meeste andere gemeenten niet geschikt, verwacht Heijkoop. Hij benadrukt dat de regeling alleen geldt voor ouders in een schuldentraject. 'In Rotterdam gaat het vooralsnog om 1 procent van de gedupeerden. In een kleine stad gaat het dan in theorie over één persoon. Veel gemeenten kunnen dat niet op dezelfde manier als Rotterdam organiseren. Bovendien kan de landelijke regeling er anders uit komen te zien. En dan krijg je zo meteen dat gedupeerden in Rotterdam anders behandeld worden dan in de rest van het land. Dat leidt tot rechtsongelijkheid. Dat lijkt me niet wenselijk.'

Ellende
Bovendien loopt Rotterdam een financieel risico door de al voltooide afbetalingen aan de ouders terug te storten. Het is namelijk nog niet zeker of het rijk die gaat vergoeden. Heijkoop: 'Het is mooi dat Rotterdam bereid is dat risico te nemen voor deze inwoners, maar uiteindelijk moet het kabinet wel hun eigen ellende oplossen.' Daarom vindt Heijkoop – ondanks dat hij beaamt dat de compensatieregeling al veel te lang op zich laat wachten – het beter om de landelijke regeling af te wachten. Of het eigenwijze Rotterdamse besluit de druk op Van Huffelen zal opvoeren om snel met een oplossing te komen, betwijfelt Heijkoop. 'Ik denk dat de druk al maximaal is.'

Eigen kracht
De gemeente Rotterdam zegt begrip te hebben voor het standpunt van de VNG. Een woordvoerder legt uit: ‘Rotterdam heeft de meeste gedupeerden en een eigen gemeentelijke afdeling die de expertise en kracht heeft om dit snel te organiseren. Niet elke gemeente zit in deze situatie. En gezien de lastige financiële positie van veel gemeenten begrijpen we ook dat zij de problemen van het rijk niet op eigen kracht kunnen oplossen.’

Uniform
De andere grote steden – Amsterdam, Utrecht en Den Haag – wachten voorlopig de landelijke regeling af. ‘Het is voor ouders immers van groot belang dat zij op een uniforme manier ondersteund worden’, schrijft het Amsterdamse college woensdag in een brief aan de raad. Amsterdam gaat al wel over tot het stopzetten van schuldregelingen van gedupeerde ouders. Vooralsnog gaat het om 49 personen, maar dat kan oplopen tot 207, meldt de gemeente. Wat dat betekent voor de aflossingen die de ouders al hebben gedaan, is nog niet besloten.

Interessant
De gemeente Utrecht, die niet meer dan tien toeslagenouders in een schuldregeling kent, houdt contact met Rotterdam, laat een woordvoerder weten. 'Het is belangrijk dat mensen snel duidelijkheid krijgen. We gaan er vanuit dat de landelijke regeling er komt, maar we vinden de oplossing van Rotterdam ook interessant.'

Pauzeknop
Ook de gemeente Den Haag, die te maken heeft met ongeveer zestig gedupeerden in een schuldentraject, volgt de Rotterdamse oplossing aandachtig. Wel vraagt het college zich af of deze aanpak ook echt een versnelling zal opleveren. 'Op dit moment is er op schulden een moratorium van toepassing zodat beslag en aanvullende deurwaarderskosten op openstaande schulden achterwege blijven. In Den Haag passen we deze pauzeknop uiteraard toe', vertelt een woordvoerder.