Grotere regierol gemeenten bij aanpak verwarde personen

Er zijn grote verschillen bij de regio’s en de gemeenten in de manier waarop wordt omgegaan met verwarde personen. Dat blijkt uit de tussenreportage van het Aanjaagteam Verwarde personen onder leiding van burgemeester Spies van Alphen aan den Rijn. Gemeenten moeten meer de regie op zich nemen en er moet een domeinoverschrijdende aanpak komen.

Sluitende aanpak
In juni is het de bedoeling dat alle gemeenten een sluitende aanpak hebben hoe om te gaan met verwarde personen. Het aanjaagteam levert hiervoor handreikingen en kijkt hoe het ermee gesteld staat. Om positief te beginnen: het team ziet brede steun voor het idee dat verwarde mensen zoveel mogelijk in hun eigen omgeving een gezond, veilig en sociaal leven moeten kunnen leiden en tegelijkertijd de maatschappelijke overlast verminder moet worden. Gemeenten en andere betrokken partijen zijn hiervan doordrongen en werken aan oplossingen. Maar er zijn ook zorgen en signalen dat het niet goed gaat, aldus het team.

Deeloplossingen
‘Wat wij van hen hebben meegekregen is dat er veel over verwarde personen wordt gesproken maar niet met hen’, legt Spies uit. ‘Wat wij zien is dat iedereen zijn best doet om hen te helpen, maar dat het steeds om deeloplossingen gaat binnen hun eigen keten. Er is nog geen sluitende aanpak en te weinig aandacht voor vroegsignalering en preventie.’ Het aanjaagteam pleit daarom voor een persoonsgerichte integrale aanpak. Spies: ‘Als je mensen met verward gedrag hier niet bij betrekt en niet met hen spreekt, dan mis je de kern.’

Beleidsvrijheid

Als het om ernstige incidenten van overlast gaat waarbij een vermoeden is van een ernstige acute psychiatrische oorzaak, zijn over het algemeen goede afspraken gemaakt met allerlei partijen in de regio die daarmee te maken hebben. Deze afspraken gaan over de wijze waarop wordt omgegaan met personen met verward gedrag en de opvang van deze personen. Gaat het om niet-acute problemen en vroegsignalering, is het beeld minder eenduidig. Volgens het aanjaagteam komt dit door de beleidsvrijheid van gemeenten over de manier waarop invulling gegeven wordt aan deze verantwoordelijkheden. 

Verantwoordelijkheid verdelen
Gemeenten maken eigen keuzes in de manier waarop ze bijvoorbeeld het de begeleiding en opvang organiseren. Ook de manier waarop de verantwoordelijkheid verdeeld wordt tussen bij voorbeeld GGD, de wijkteams en de maatschappelijke opvang verschilt onderling. Evenals de vertaling van het beoordelingsproces naar de uitvoeringspraktijk.  Alle regio’s zijn op dit moment aan de slag om dit ‘triageproces’ te verbeteren, aldus het aanjaagteam. Ook is er steeds meer oog voor verwarde personen en weten de ketenpartners in de regio elkaar beter te vinden.

Passende aanpak
In september vorig jaar werd het Aanjaagteam Verwarde Personen geïnstalleerd door de ministeries van VWS en VenJ en de VNG. Dit omdat er belangrijke signalen zijn vanuit zowel politie, woningcorporaties als bijvoorbeeld het Leger des Heils kwamen over een toenemend aantal incidenten met verwarde personen. Het doel van het aanjaagteam is onder meer een passende ondersteuning te ontwikkelen en te zorgen dat alle gemeenten een sluitende aanpak van ondersteuning en zorg hebben in juni 2016. Ook moet het team kijken of er belemmeringen zijn die niet lokaal of regionaal opgelost kunnen worden maar door het rijk.

Regisseursrol
Om de problemen aan te pakken en te voorkomen, pleit het aanjaagteam voor een domeinoverschrijdende aanpak. Voorzitter Spies: ‘Een moeder van een ouder kind met verward gedrag vertelde ons dat alle instanties zich bewust zijn waar de eigen verantwoordelijkheid ophoudt. Als we zo doorgaan, komen we er dus niet.’ Het team heeft aanbevelingen opgesteld voor zowel mensen zelf, de rijksoverheid als voor gemeenten. Om tot een sluitende aanpak te komen moeten gemeenten de regisseursrol op zich nemen. Deze moet vastgelegd worden in bestuurlijke afspraken. Als regisseur moeten gemeenten er vervolgens voor zorgen dat ze beter zicht krijgen op het aantal personen met verward gedrag, dat per regio het zorglandschap met en voor alle betrokkenen inzichtelijk gemaakt wordt en de benodigde (ambulante) zorg- en ondersteuningscapaciteit in beeld gebracht worden. Gemeenten moeten faciliteren dat partners elkaar weten te vinden, informatie uitwisselen en er goede overdracht komt. Daarvoor mag volop geëxperimenteerd worden, aldus het aanjaagteam.

Financiële drempels verlagen
Andere aanbevelingen gaan over over betere in- door- en uitstroom in de keten, het realiseren van time-outvoorzieningen, het regelen van passend vervoer in verschillende situaties en het organiseren van expertise in de meldkamers bij bijvoorbeeld de politie en de GGZ. Tot slot moeten ook de financiële drempels voor zorgmijders verlaagd worden. Niet alle zaken kunnen op lokaal niveau aangepakt worden. Ook voor het rijk zijn daarom enkele aanbevelingen opgesteld. Zo zou het rijk de regie moeten nemen in het overleg met zorgverzekeraars, de NZA en gemeenten over de organisatie en financiering van doorlopende acute zorg. Ook voor het wegnemen van financiële drempels van onverzekerden is een rol voor het rijk weggelegd.