Veel ruimere giftenvrijlating in de bijstand op komst

De Tweede Kamer wil dat mensen in de bijstand een stuk ruimhartiger benaderd worden als het gaat om het ontvangen van giften. Een aangenomen motie van SP-Kamerlid Bart van Kent geeft het kabinet opdracht giften in natura buiten beschouwing te laten als het gaat om de vrijlating van 1.200 euro per kalenderjaar die nu in de Participatiewet is opgenomen. Als het aan Van Kent ligt mogen bijstandsgerechtigden straks tot 2.400 euro per jaar aan giften in natura ontvangen.

1.200 euro per jaar

Denk daarbij aan boodschappen, etentjes, maar ook dingen als een gebruikte telefoon of fiets. In de ‘oude’ Participatiewet (die van vóór afgelopen dinsdag, toen de Kamer akkoord ging met het wetsvoorstel Participatiewet in Balans) moesten bijstandsgerechtigden in principe iedere gift die zij ontvingen doorgeven aan de gemeente waarin zij wonen. Het wetsvoorstel poogde dat te veranderen naar een situatie waarbij er alleen melding moet worden gedaan als die giften tezamen een grens van 1.200 euro per kalenderjaar overschrijden.

Giften in natura

Maar ook die versoepeling is volgens een groot deel van de Kamer niet werkbaar. Zo bepleitte Van Kent bij het debat over de wetswijziging dat dit in de praktijk nog steeds betekent dat iemand moet bijhouden welke schenkingen in natura hij allemaal heeft ontvangen. Anders weet je immers niet of je de grens van 1.200 euro bereikt hebt. En daarbij: kun je van iemand verwachten dat hij voor iedere gift vast kan stellen wat de dagwaarde is? En moet je ook ontvangen diensten meerekenen?

Motie

‘Die onduidelijkheid die ontstaat wanneer ook giften in natura onderdeel zijn van de vrijstelling van 1.200 euro vond ik en een groot deel van de Kamer met mij onwenselijk’, aldus Van Kent. ‘Tijdens het debat gaf de staatssecretaris aan dat het schrappen van giften in natura niet haalbaar zou zijn, maar volgens ons is dat juist veel makkelijker. Daarna heb ik de motie opgesteld waarin we de regering verzoeken alleen giften in valuta mee te laten tellen voor de giftenvrijlating. Die kreeg uiteindelijk brede steun in de Kamer.’

2.400 euro per jaar

Of dat betekent dat bijstandsgerechtigden straks allerlei dure cadeaus kunnen ontvangen zonder te worden gekort op de uitkering? Nee, als het aan Van Kent ligt niet. ‘De staatssecretaris moet dit uiteraard nog gaan uitwerken, maar wij gaan hem meegeven dat er een redelijk plafond voor giften in natura moet gaan gelden. Mijn voorstel is dat bijstandsgerechtigden pas melding moeten doen als zij redelijkerwijs kunnen verwachten dat giften die zij hebben gekregen meer dan 2.400 euro per jaar waard zijn.’

Nodig?

Hoewel er daarmee toch een nieuwe grens komt waar bijstandsgerechtigden rekening mee moeten houden, zal dit volgens de SP vanwege de hoogte ervan en de loskoppeling van de monetaire giftenvrijstelling in vrijwel alle gevallen geen problemen opleveren. ‘De mensen die ik spreek uit het werkveld zeggen allemaal dat eigenlijk helemaal niemand in de bijstand boven die 2.400 euro uitkomt. Het gaat voor de meeste mensen om enkele tientallen euro’s.’

Gerust hart

‘Deze hoge bovengrens maakt dat bijstandsgerechtigden met een gerust hart giften in natura kan ontvangen, maar dat misbruik toch aangepakt kan worden. Het maakt het mogelijk dat het normale verkeer van schenkingen dat tussen mensen plaatsvindt, denk aan een oude telefoon, tweedehands kleding, of een fiets, voor bijstandsgerechtigden geen punt van zorg meer is. Dit lost alles in de categorie ‘voedselbank’ op.’

Maatwerk blijft

Van Kent blijft van mening dat gemeenten ondanks de hogere bovengrens maatwerk moeten blijven toepassen. Ook als dit betekent dat een gift die grens passeert. ‘Het kan best voorkomen dat iemand een gift ontvangt waarvan hij redelijkerwijs kan verwachten dat die meer waard is dan 2.400 euro. Dat is ook niet verboden. Wel vinden wij dat iemand zo'n schenking moet melden bij de gemeente. Die kan dan beoordelen of het gaat om iets dat nuttig en niet buitenproportioneel is.’