Utrecht verwacht miljoenentekort op jeugdzorg

In een brief aan de gemeenteraad hijst het Utrechtse college van burgemeester en wethouders de stormbal. Als een van de weinige gemeenten die nog geen dik tekort op de jeugdzorg had, verwacht de gemeente Utrecht nu toch een flink gat. 

Het tekort zou dit jaar al 7,2 miljoen euro bedragen, en kan oplopen tot 17 miljoen in 2027.

Hervormingsagenda

Pijnlijk zal het zijn voor staatssecretaris Maarten van Ooijen, die tot zijn aanstelling in het kabinet zelf zorgwethouder was in de Domstad. Als bewindsman is hij er nog niet in geslaagd om met betrokken partijen een akkoord te bereiken over de zogeheten Hervormingsagenda Jeugd. Die had op 1 januari 2022, dus ruim een jaar geleden, al klaar moeten zijn.

De financiële korting op de uitkering uit het gemeentefonds is al wel ingeboekt door het rijk. Daardoor krijgt ook Utrecht het financieel om de oren. ‘In onze begroting hebben wij hier al (deels) rekening mee gehouden: een verlaging van 2,2 miljoen, in 2023, oplopend tot 10 miljoen euro in 2027’, aldus het college. Vallen de door het rijk opgelegde bezuinigingen tegen, dan schiet de gemeente mogelijk nog dieper in het rood.  

Bezuinigingsplannen

Volgens het college zijn de komende jaren ‘scherpe keuzes’ nodig, en Utrechtse gezinnen en kinderen zullen dat voelen. Gecontracteerde zorgaanbieders hebben te horen gekregen ‘dat er scherp aan de wind gevaren wordt’ en moeten dit jaar nog bezuinigingsplannen presenteren en deels uitvoeren.

De Utrechtse gemeenteraad was al enigszins voorbereid op een financiële ingreep, maar verkeerde nog in het ongewisse over de omvang van het tekort. ‘Bij het opstellen van de voorjaarsnota 2022 en de begroting 2023 (voorjaar 2022) was het door de vele onzekerheden nog niet mogelijk een goede inschatting te maken van de lasten en baten in 2023.’

Kleinschalig

Onduidelijkheid is er nog steeds over het aantal plekken waar kinderen en jongeren jeugdhulp met verblijf kunnen krijgen. Die instellingen moeten de komende jaren terug naar nul. Uiteindelijk zullen alleen kleinschalige voorzieningen overblijven.

Gemeenten kregen voor het afbouwen tijdelijk extra financiële middelen. Maar of de zorg goedkoper wordt, is niet duidelijk. ‘Tegelijk is in de praktijk zichtbaar dat deze beweging voorlopig ook leidt tot een structurele verhoging van de kosten voor jeugdhulp thuis en met verblijf, waarvoor gemeenten geen vergoeding ontvangen van het rijk’, waarschuwt het college.

Woonplaatsbeginsel

De gemeente zegt meer inzicht te hebben in de kosten van jeugdhulp zonder verblijf door de verandering van het zogeheten woonplaatsbeginsel. Dat houdt in dat de gemeente waar de jeugdige die hulp krijgt als inwoner staat ingeschreven, voor de kosten van de zorg opdraait.

In 2022 waren de kosten daarvoor zo’n 8 miljoen euro. Dat is ruim 2 miljoen euro meer dan Utrecht van het rijk kreeg, ‘met een reële kans dat dit bedrag hoger wordt’, schrijven B en W. Dankzij ‘goede lokale uitvoering’ is het aantal jeugdigen met een beschermingsmaatregel afgenomen, maar onder andere tariefverhogingen zorgen voor gelijkblijvende uitgaven.

Demografische ontwikkelingen

Ook is er een kans dat demografische ontwikkelingen de kosten van jeugdhulp in Utrecht nog verder opdrijven. Het aantal jeugdigen in Utrecht in de leeftijdscategorie van 4 tot 11 jaar (23 procent) en van 12 tot 17 jaar (26 procent) groeit tot 2040 sterker dan andere leeftijdscategorieën.