Ultimatum over jeugdzorg maakt geen indruk

Als gemeenten of rijk niet snel met extra geld voor de jeugdzorg over de brug komen, kunnen de werkgevers jeugdzorg niet met een nieuw loonbod komen. Alleen als gemeenten en/of rijk concreet investeren in de jeugdzorg, kan over extra loonsverhoging voor 2022 voor jeugdzorgmedewerkers worden gesproken.

Ultimatum

Dat stelt Jeugdzorg Nederland desgevraagd in een reactie op het ultimatum dat de vakbonden woensdag gesteld hebben aan de werkgevers (Jeugdzorg Nederland), gemeenten en staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS, jeugdzorg). De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) lijkt niet van plan te zijn op het ultimatum in te gaan. Ze stelt momenteel met rijk en werkgevers in gesprek te zijn over de ‘extra impuls voor de zorgsalarissen’. Het gaat om de generieke en structurele stijging van de zorgsalarissen van 1,5 procent in 2022 waartoe kabinet en Kamer in september hebben besloten. ‘De VNG staat op het standpunt dat dit ten goede moet komen aan de professionals en dat vragen we ook aan de aanbieders’, aldus de woordvoerder van de VNG. Ook de woordvoerder van Blokhuis benadrukt dat die 1,5 procent loonsverhoging geldt voor het zorgpersoneel dat onder de Jeugdwet werkt.

 

Stijgend accres

Die stijging van de zorgsalarissen moeten gemeenten uit het stijgende accres kunnen betalen. Als het rijk meer geld uitgeeft − zoals nu aan de zorgsalarissen − krijgen gemeenten meer geld via het gemeentefonds. Dat is geregeld via de zogeheten ‘trap op-trap af’ systematiek. De loonsverhoging voor al het zorgpersoneel wordt dus niet betaald vanuit de 1,3 miljard extra voor de jeugdzorg die gemeenten volgend jaar van het rijk krijgen. Staatssecretaris Blokhuis wil nog niet reageren op het ultimatum van de bonden.  

 

Acties

FNV, CNV en FBZ eisen een loonsverhoging voor jeugdzorgmedewerkers van twee procent voor dit jaar en van vijf procent in 2022. Daarnaast moeten de aanbevelingen worden overgenomen van de nota Toekomst Jeugd. Als er op 10 november geen goed bod op tafel ligt, volgen acties, zo stellen de bonden in hun ultimatum.

 

Geen nieuw bod

‘We hebben kennisgenomen van het ultimatum. Als de situatie echter niet verandert, komen wij voor 10 november niet met een nieuw bod’, stelt de woordvoerder van Jeugdzorg Nederland. ‘Het is goed dat het ultimatum ook naar gemeenten en rijk is gestuurd. Als gemeenten geen extra geld gaan besteden aan de jeugdzorg zien wij geen mogelijkheden voor een loonsverhoging voor 2022. Het is belangrijk dat gemeenten en rijk iets gaan doen.’ Jeugdzorg Nederland ziet wel ruimte voor een loonsverhoging van twee procent over heel 2021.

 

Incidenteel geld

De VNG-woordvoerder benadrukt dat het extra rijksgeld voor de jeugdzorg voor 2022 slechts incidenteel is, terwijl de bonden in hun ultimatum uitgaan van structureel extra geld. ‘Meerjarige afspraken met het kabinet zijn nodig, maar op dit moment nog niet geregeld’, aldus de woordvoerder. Het demissionaire kabinet wil alleen voor 2022 een harde afspraak voor extra budget maken. Een nieuw kabinet moet een besluit nemen over de jaren daarna.

 

Compensatie tekorten

Daarnaast wijst de VNG erop dat de 1,3 miljard euro extra die gemeenten komend jaar van het rijk krijgen, is bedoeld ter compensatie van de tekorten. ‘De afgelopen jaren hebben gemeenten meer middelen dan hun beschikbare budget uitgegeven aan jeugdzorg. Dit betekent dat gemeenten, vanwege de tekorten op de jeugd, hebben bezuinigd op welzijn, buurtwerk, sociale voorzieningen en buitenruimte.’ De 1,3 miljard euro wordt bovendien via de algemene uitkering van het gemeentefonds uitgekeerd. ‘Gemeenten zijn daarmee vrij om te bepalen waaraan ze de middelen uitgeven. Zeker omdat gemeenten al jaren meer aan de jeugdhulp hebben uitgegeven dan ontvangen, is het mogelijk dat gemeenten, naast kosten voor de jeugdzorg, hun extra budget ook aan andere maatschappelijke doelen besteden. Hier hebben ze immers in de afgelopen jaren op bezuinigd.’

 

Vrij besteedbaar

VWS reageert in soortgelijke bewoordingen. ‘De afgelopen jaren hebben gemeenten meer middelen dan hun beschikbare budget uitgegeven aan jeugdzorg. De 1,3 miljard die aan gemeenten is toegezegd, bovenop de eerder toegezegde 300 miljoen voor 2022, is bedoeld om gemeenten in deze kosten tegemoet te komen.’ Die zijn vrij besteedbaar omdat ze het extra geld via de algemene uitkering van het gemeentefonds ontvangen. ‘Waarbij uiteraard wel geldt dat zij een jeugdhulpplicht hebben’, aldus de woordvoerder van Blokhuis. Omdat gemeenten jaren meer aan de jeugdhulp hebben uitgegeven dan ze daarvoor van het rijk kregen, ‘is het mogelijk dat gemeenten, naast uitgaven voor de jeugdzorg, het extra budget ook aan andere maatschappelijke doelen besteden. Om de tekorten op jeugd recht te trekken, hebben ze hier immers in de afgelopen jaren op bezuinigd.’

 

Geen toezeggingen

Ook over de tweede eis uit het ultimatum – het overnemen van de aanbevelingen uit de nota Toekomst Jeugd – willen Jeugdzorg Nederland noch de VNG toezeggingen doen. ‘Het zijn goede aanbevelingen en we omarmen de nota, maar wij gaan hier niet alleen over’, aldus de woordvoerder van Jeugdzorg Nederland. De nota wordt gebruikt als ‘onderlegger’ bij de hervormingsagenda. Rijk gemeenten, werkgevers, professionals en ervaringsdeskundigen werken momenteel samen aan die agenda, die concrete maatregelen moet opleveren om te komen tot een toekomstbestendig jeugdstelsel. De VNG stelt eveneens dat momenteel samen met andere partijen aan die hervormingsagenda wordt gewerkt. Ook Blokhuis wijst op het belang van een beter en houdbaar jeugdstelsel, waartoe nu samen met gemeenten en andere partijen een hervormingsagenda wordt opgesteld.