Lagere overheden herkennen toon klokkenluider niet

Lokale en provinciale overheden zouden beter kunnen luisteren naar wat er werkelijk leeft onder de burger. Valide argumenten en oprechte zorgen over een sluimerende misstand worden niet altijd herkend: zij gaan ten onder in de soms onhandige woordkeus van de klokkenluider of de negatieve toonzetting van het debat. ‘Iemand kan een foute opmerking maken, maar wel degelijk een goed punt aansnijden’.

Crisis in Aantocht!

Dat stelt onderzoekster Annette Klarenbeek van het lectoraat Crossmediale communicatie in het openbare domein van de Hogeschool Utrecht. Zij promoveerde onlangs met een proefschrift getiteld : ‘Crisis in aantocht’, waarin ze beschrijft hoe de toon van een ‘discours’ de boodschap kan overschaduwen.

Omfloerste boodschap

‘Burgers, organisaties maar ook klokkenluiders brengen hun boodschap vaak  omfloerst, ze houden bijna altijd rekening met de reactie die ze verwachten. Zeker als ze met de overheid in debat raken. Dat gebeurt vaak onbewust. Het is dan aan de communicatieprofessional van de gemeente of provincie om daar doorheen te prikken’.

Luister naar onderling gesprek

Belangrijk is daarbij vooral dat er geluisterd wordt, gewoon naar de manier waarop mensen onderling over de zaak praten. Wil je draagvlak creëren voor een nieuw beleidsplan, leg dan je oor te luisteren en laat je niet van de wijs brengen door de toon van het debat, zo stelt de onderzoekster.

Kijk verder dan argument lang is

‘Kijk  verder dan het argument lang is. Met welke doelen brengen mensen hun argumenten in? Welke lokale dynamiek ontstaat er door bepaalde kwesties op een bepaalde manier aan te kaarten? Met alleen zenden en het op een rijtje zetten van argumenten mis je als overheid  waar het voor de burger werkelijk omdraait. Luister je wel goed, dan raak je niet overvallen door activisme dat je makkelijk had kunnen zien aankomen.

Signaal dreigende crisis
Nu is het voorkomen van acties één ding, het wordt ernstiger als de overheden signalen van een dreigende crisis niet oppakken omdat de woordkeuze van een klokkenluider hen niet bevalt. Stel iemand kaart in niet mis te verstane bewoordingen de hoeveelheid buitenlanders in zijn wijk aan. Dan kun je hem als gemeente makkelijk wegzetten als racist en hem negeren.

Foute opmerking, goede zaak

Maar daarmee ga je tegelijk voorbij aan de impliciet uitgesproken zorg over de achteruitgang van de wijk. Klarenbeek: ‘Iemand kan een foute opmerking maken, maar wel degelijk een goed punt aansnijden. Het is de kunst om de toon van het discours  te scheiden van de achterliggende boodschap. Het is nu nog vaak zo dat de effectiviteit van de klokkenluider of inspreker het succes bepaalt. Dat mag een communicatieprofessional eigenlijk niet laten gebeuren’.