Deal or no deal

Het structurele tekort van gemeenten op de jeugdzorg bedraagt tussen de 1,6 en 1,8 miljard euro, zo blijkt uit het op 18 december verschenen onafhankelijke onderzoek van AEF. Het voelt voor gemeenten als erkenning. Jarenlang lagen gemeenten en ‘Den Haag’ met elkaar in de clinch. Gemeenten zagen de tekorten op de jeugdzorg alsmaar oplopen; ‘Den Haag’ dacht dat het wel mee zou vallen. Niet dus. 

Tekorten jeugdzorg

Nu de omvang van het tekort vaststaat, breken spannende weken aan voor gemeenten: met hoeveel extra structureel geld is het kabinet bereid over de brug te komen? Een nieuw kabinet hakt daar, waarschijnlijk tijdens de formatie, een knoop over door. Op die formatietafel ligt echter een ‘zwaarwegend advies’ waaraan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) nu werken. Dat advies moet uiterlijk begin mei klaar zijn.

Zowel VWS en VNG vinden dat naar een combinatie moet worden gekeken van een structurele ophoging van het jeugdzorgbudget en maatregelen die gemeenten zelf kunnen nemen. AEF heeft een kleine twintig maatregelen in kaart gebracht, die tot structurele besparing kunnen leiden.

De grootste ‘klapper’ kan worden gemaakt als een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor alle jeugdhulp wordt ingevoerd. Dat zou jaarlijks een besparing opleveren van tussen de 800 miljoen en 1,2 miljard euro. Kijkend naar het totale tekort ben je al dan al een aardig eind op dreef. Zo’n maatregel ligt echter politiek gevoelig. Er zal (ook) naar andere maatregelen moeten worden gezocht, maar die leveren allemaal niet heel veel op, zo heeft AEF becijferd.

Linksom of rechtsom moet er dus fors meer rijksgeld bij. Als volgende maand blijkt dat VWS en de VNG er niet uit dreigen te komen, wordt arbitrage ingezet. Die is echter semi-bindend. De VNG kan dan alsnog zijn eerder geuite dreigement uit de kast halen: de deur met het kabinet dichtgooien. En dus niet thuis geven als het gaat om onder meer de woningbouwagenda, het Klimaatakkoord en de energietransitie.