Toename soa’s ‘logisch gevolg’ van onvoldoende investeren in GGD

De gemeente Diemen gaat gratis condooms verstrekken om de verspreiding van soa’s tegen te gaan. Een goed initiatief, stelt Mark Vermeulen van Aidsfonds – Soa Aids Nederland. Maar zolang dit soort maatregelen niet op landelijke schaal worden genomen en gemeenten het ‘dan maar zelf’ regelen, zijn we er eigenlijk nog lang niet.

Vorige maand stemde de gemeenteraad van Diemen voor het gratis verstrekken van condooms aan inwoners. De Noord-Hollandse gemeente wil hiermee de stijging van het aantal soa’s onder jongeren een halt toeroepen. Ook GroenLinks Amstelveen pleitte onlangs voor gratis condooms om de verspreiding van seksueel overdraagbare aandoeningen tegen te gaan.

Verzaken

Mark Vermeulen, directeur van Aidsfonds – Soa Aids Nederland, juicht deze initiatieven toe. Maar hij constateert ook dat de voorstellen een probleem blootleggen. Omdat de rijksoverheid haar taak laat liggen, voelen gemeenten zich genoodzaakt om seksuele gezondheidszorg ‘dan maar zelf’ te regelen. ‘Met als gevolg dat toegang tot gratis condooms of soatesten afhankelijk wordt van waar je woont’, schrijft Vermeulen in een opiniestuk in Het Parool. ‘Dat kan niet de bedoeling zijn.’

Bezuinigen

Volgens de directeur staat de seksuele gezondheidszorg onder druk. ‘Het aantal soa’s blijft groeien: gonorroe dit jaar met 31 procent, bovenop een stijging van 30 procent in 2022. Het condoomgebruik onder jongeren neemt af en de soapoli’s kunnen de grote zorgvraag niet aan’, aldus Vermeulen. Hij vindt het daarom ‘onbegrijpelijk’ dat het nieuwe kabinet nog verder wil bezuinigen op preventie en publieke gezondheid. ‘Dit zal leiden tot nog meer soa’s, minder kennis over seks, en bovendien tot hogere zorgkosten voor de maatschappij. De seksuele gezondheid van de generatie die nu opgroeit komt hierdoor in gevaar.’

Anoniem

Vermeulen noemt de groei van het aantal soa’s ‘een logisch gevolg’ van het gebrek aan investeringen in soazorg. De Centra Seksuele Gezondheid (CSG) van de GGD’en verstrekken soatesten en gratis condooms. Zij vormen een belangrijk alternatief voor huisartsen omdat ze eveneens anonieme zorg bieden. Ook geven CSG's informatie over seks, gender, anticonceptie, het aangeven van grenzen, of onbedoelde zwangerschap.

Campagnes

Maar omdat het budget voor deze centra sinds 2015 niet is aangepast aan de stijgende zorgvraag, is er volgens Vermeulen slechts plek voor de helft van de mensen die hier hulp zoeken. De bestuurder pleit voor meer middelen voor de CSG’s. Daarnaast benadrukt hij het belang van jaarlijkse, landelijke publiekscampagnes die laten zien hoe belangrijk condoomgebruik is. Die zijn namelijk ‘heel effectief’. Zo is de financiering van de Vrij Veilig-campagnes (‘Ik vrij veilig of ik vrij niet’) in 2011 stopgezet. Vermeulen: ‘Sindsdien neemt het condoomgebruik onder jongeren ieder jaar af. Daarnaast weten we dat er veel jongeren zijn die thuis niet of weinig over seks kunnen praten.’

Lokale verschillen

Het initiatief van Diemen is dan ook een belangrijke stap, maar wel ‘slechts een pleister op een veel grotere wond.’ Vermeulen noemt het een sympathieke maatregel, maar richt zijn pijlen op het rijk. Als gemeenten zelf maatregelen gaan nemen omdat het probleem niet landelijk wordt aangepakt, kan dit ertoe leiden dat jongeren ongelijke toegang hebben tot informatie over seks. ‘In sommige gemeentes kunnen jongeren dan gemakkelijk aan voorbehoedsmiddelen komen en anoniem een soatest doen, terwijl ze hier in andere delen van het land voor moeten worstelen. Dit zou niet alleen oneerlijk zijn, maar ook gevaarlijk.’