‘Zet dakloze migranten niet ongevaccineerd op straat’

Dit is niet het moment om de noodopvang voor dakloze arbeidsmigranten en ongedocumenteerden af te bouwen, vindt Utrechts raadslid Anne-Marijke Podt (D66). Ze pleit ervoor om de opvang open te houden totdat het aantal coronabesmettingen verder is gedaald en de groep de kans heeft gekregen om gevaccineerd te worden. 

Exit-strategie
Gemeenten moeten binnenkort stoppen met het opvangen van zogenaamde 'niet-rechthebbende' daklozen. Dat bepaalt de meest recente richtlijn van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Die 'exit-strategie' strookt echter niet met de wil van de gemeenteraden van Utrecht en Den Haag, die de opvang pas willen afbouwen als het coronarisico verder is gedaald.

Wegwensen
'Het is vaak een beetje wensdenken in Den Haag',  zegt Utrechts raadslid Anne-Marijke Podt (D66). 'Ze denken: die mensen horen hier niet te zijn, dus we doen alsof ze er niet zijn. Maar ondertussen zien gemeenten ze wel rondlopen. Je kunt ze niet wegwensen.' Bovendien, vindt Podt, is het onverstandig om deze groep zonder vaccinatie op straat te zetten. 'Deze week begint het vaccineren van dak- en thuislozen. Dat maakt het nog vreemder dat de noodopvang nu wordt afgebouwd.'

Besmettingsrisico
Podt: 'Wat je ook vindt van het opvangen van deze groep daklozen, je kan op je vingers natellen dat het voor iedereen beter is om deze mensen ook te vaccineren. Met een vaccinatie zijn ze zelf veiliger, maar vormen ze ook geen besmettingsrisico voor anderen. Deze groep is notoir moeilijk te vinden. Als je nu de opvang gaat sluiten en die mensen wegstuurt, hoe vind je ze dan weer terug om ze een prik te geven?' Podt uitte haar zorgen hierover onlangs in schriftelijke vragen aan wethouder Maarten van Ooijen (maatschappelijke ondersteuning, ChristenUnie).

Migranten
Het gaat om een groep van enkele honderden daklozen die voornamelijk bestaat uit werkloos geraakte EU-arbeidsmigranten en ongedocumenteerde migranten. Deze mensen hebben normaal gesproken geen toegang tot de maatschappelijke opvang, maar tijdens de lockdown werd een uitzondering gemaakt om de verspreiding van het coronavirus te beperken. Met het versoepelen van de contactbeperkingen moet de noodopvang echter ook worden afgebouwd, zo luiden de instructies van het ministerie van VWS. Vanaf 1 april werden al geen nieuwe niet-rechthebbenden toegelaten, en zodra stap twee van het openingsplan van het kabinet in werking treedt, moeten gemeenten de noodopvang binnen twee weken sluiten. Stap twee gaat mogelijk in vanaf 19 mei, maar daarover moet het kabinet nog een definitief besluit nemen.

Zeer ernstig
De gemeenteraden van Utrecht en Den Haag pleitten er in november 2020 al voor om de opvang langer open te houden. Volgens hen moet de opvang pas worden afgebouwd als het coronarisico is teruggevallen naar niveau 1 (waakzaam), terwijl op dit moment alle veiligheidsregio's nog op niveau 4 (zeer ernstig) zitten. Een recentere aangenomen motie in Den Haag stelt voor om de noodopvang te behouden 'zolang het advies is drukke plekken te mijden, reisbewegingen te beperken en zoveel mogelijk thuis te blijven'. Onlangs drong de Tweede Kamer er bij de regering op aan om gemeenten 'extra te ondersteunen' bij de begeleiding van deze groep.

Structurele aanpak
Esmé Wiegman, voorzitter van branchevereniging voor maatschappelijke opvang Valente, ziet dat er in de grotere gemeenten actie wordt ondernomen om een passende oplossing te vinden voor de niet-rechthebbenden. Vaak gaat het dan om begeleiding naar werk of ondersteuning bij terugkeer naar het land van herkomst, hoewel er ook mensen zijn die zwaardere vormen van hulp nodig hebben. 'Maar de ondersteuning blijft incidenteel en onvoldoende', aldus Wiegman. 'Nu deze mensen beter in beeld zijn gekomen, is dit het moment om een structurele aanpak voor deze groep op te zetten.'

Vijfhonderdduizend
Daarom werkt Valente aan een voorstel om de opvang en ondersteuning van arbeidsmigranten structureel in beleid vast te leggen, in lijn met het advies van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten onder leiding van Emile Roemer. Wiegman: 'Er zijn zo'n vijfhonderdduizend arbeidsmigranten in Nederland. Migratie is kenmerkend voor ons land. Blijf dan ook aandacht hebben voor het kleine deel dat aan lagerwal raakt.'