Spijbelregister botst met privacywet

De manier waarop scholen sinds dit schooljaar spijbelaars moeten melden, is strijdig met de privacywetgeving. Dat schrijft het College Bescherming Persoongsgegevens (CBP) in een advies aan het ministerie van Onderwijs.

Scholen geven nu via een digitaal standaardformulier de informatie van de spijbelende leerling door aan de Informatiebeheer Groep (IBG). Die geeft de spijbelmelding weer automatisch door aan de leerplichtambtenaar van de woonplaats van de leerling. De informatie wordt bij de IBG maximaal tot het eind van het volgende schooljaar bewaard.

Het CBP vindt dit niet door de beugel kunnen. In het register wordt bijzondere persoonlijke informatie opgeslagen en daarvoor ontbreekt een wettelijke basis, constateert het college. De Leerplichtwet is aangepast en regelt wie aan welke instantie informatie mag doorgeven. Maar wát er wordt doorgegeven (het soort verzuim, de vermoedelijke reden, door de school gewenste actie van de gemeente en dergelijke) is niet in de wet geregeld. Volgens het CBP leidt dit tot ‘onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens’. Bovendien vindt het college dat de noodzaak voor het verzuimregister onvoldoende is onderbouwd.

Blanco

Eerder was de Raad van State ook al kritisch over het privacyaspect van het verzuimregister. Het ministerie van Onderwijs benadrukte in reactie daarop dat het register beperkt van opzet is omdat gegevens maar relatief kort worden bewaard.

Voorheen moesten scholen van elke spijbelende leerling opzoeken in welke gemeente hij of zij woonde, en dan volgens de voorschriften van die gemeente een melding doen. Vooral voor grote scholen met leerlingen uit de wijde omgeving bracht dat veel werk mee. Met het instellen van één loket voor verzuimmeldingen hoopt het ministerie het scholen gemakkelijker te maken verzuim te melden en ze te verleiden dat dus ook vaker te doen. Zo moet het spijbelregister helpen het voortijdig schoolverlaten terug te dringen. In pilots is het verzuimregister de afgelopen twee jaar met succes uitgeprobeerd.

Op het ministerie is verbaasd gereageerd op het negatieve advies van het CBP. Woordvoerder Karin van Eerde: ‘Bij de totstandkoming van de wet die dit mogelijk maakt, zijn diverse partijen nauw betrokken. Ook het CBP. Zij hebben destijds een blanco advies gegeven. Oftewel, geen opmerkingen. Dit is ook uitvoerig gewisseld met de Tweede Kamer en akkoord bevonden.’ Het ministerie beraadt zich nu op het advies van het CBP. Intussen wordt het verzuimregister gewoon gebruikt.

ROC Zadkine blij met sense of urgency

Op het ROC Zadkine in Rotterdam (zo’n 20.000 leerlingen) is men enthousiast over het elektronisch meldsysteem. ‘Het heeft bijgedragen aan een sense of urgency rond het spijbelprobleem’, zegt Thea Kuijper, projectleider voortijdig schoolverlaten van het Zadkine.

De school begon vorig jaar al bij wijze van proef met het systeem en sinds dit jaar is het, als overal, verplicht voor de hele school ingevoerd. Kuijper: ‘Leraren vermelden afwezigheid nu standaard in een elektronisch klassenboek. Die gegevens komen terecht bij onze speciale verzuimbalie en de medewerkers daar proberen de redenen van het verzuim te achterhalen door direct te bellen met de leerling of de ouders. Bij een bepaald aantal, in de wet voorgeschreven, uren verzuim doen zij weer een melding bij het verzuimloket van de IB Groep.’

Het systeem zorgt voor eenduidigheid, vertelt ze: ‘De ene docent hield het verzuim bij in een excelsheet, een ander had klassenbriefjes. Net zo goed was het onduidelijk wanneer je nu precies moest melden aan welke leerplichtambtenaar.’

Nu krijgt Zadkine een signaal van IB Groep welke ambtenaar met de informatie aan de slag gaat. Daarnaast heeft de school zelf de verzuimaanpak anders georganiseerd. De leerplichtambtenaren komen tegenwoordig bijvoorbeeld op de school. ‘De samenwerking is erg verbeterd, we zitten nu met elkaar aan tafel. Voor de leerlingen zijn de leerplichtambtenaren ook veel zichtbaarder. Spijbelen is vaak een voorbode van voortijdig schoolverlaten, dus het is belangrijk dat we er bovenop zitten.’