Discriminatie op straat en in winkels ‘robuust’

Eén op de zes Nederlanders ervaart discriminatie in het (semi)publieke domein, zoals op straat, in winkels en het openbaar vervoer. Dat gebeurt dan met name op grond van huidskleur, migratieachtergrond en gender.

Sportveld

Uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Ruimte voor iedereen?) blijkt dat twaalf procent van de Nederlandse bevolking van 16 jaar en ouder in de afgelopen twaalf maanden discriminatie heeft ervaren in het (semi)publieke domein. Als ook degenen worden meegeteld die twijfelden of wat zij meemaakten discriminatie was, gaat het om 18 procent van de bevolking. Discriminatie in het (semi)publieke domein wordt het meest ervaren op straat, in winkels en in het openbaar vervoer en relatief het minst in vrijetijdsgelegenheden zoals een sportveld, speeltuin, zwemstrand of stadion en online.

Kwetsende grappen

Het vaakst gaat de ervaren discriminatie om negatieve bejegening, zoals schelden, pesten, naroepen, kwetsende grappen maken of iemand onvriendelijk behandelen. Bij circa twee van de drie slachtoffers ging het om die vormen. Andere uitingsvormen, zoals seksueel grensoverschrijdend gedrag, vandalisme en lichamelijk geweld of dreiging werden minder vaak ervaren.

Politie

Mensen voelen zich in het (semi)publieke domein vooral gediscrimineerd door medeburgers, in verreweg de meeste gevallen (71 procent) personen die zij niet kennen. Daarnaast voelt één op de tien mensen zich gediscrimineerd door iemand van politie/handhaving/beveiliging.

Laag inkomen

Niet iedereen wordt in dezelfde mate geraakt door discriminatie. Mensen die jong zijn, hbo/wo opgeleid, een lager inkomen hebben, met een niet-westerse achtergrond, een beperking (met name wanneer deze psychisch van aard is) of een lesbische, homoseksuele, biseksuele of aseksuele seksuele oriëntatie hebben, ervaren volgens de onderzoekers relatief vaak discriminatie in het (semi)publieke domein.

Omstanders

Steun van omstanders moeten slachtoffers van discriminatie vaak missen. Onbekende omstanders doen meestal niks (83 procent). Dat is volgens de onderzoekers overigens ook geen ongewone reactie voor de bekenden in het gezelschap van degenen die discriminatie ervaart: 40 procent van hen doet ook niks volgens degenen met een discriminatie-ervaring. Ook personen met een specifieke functie in het (semi)publieke domein ondernemen vaak geen actie. Het komt zelfs regelmatig voor dat die personen meededen met de discriminatie. Een veel kleiner deel van hen sprak de vermeende plegers aan op de discriminatie.

Vertrouwen

Door de ervaring van discriminatie verliezen mensen vooral vertrouwen in andere mensen. Ruim de helft van de mensen die discriminatie hebben ervaren geeft dat aan. Voor één op de vijf mensen die zich gediscrimineerd hebben gevoeld, leidt die ervaring tot minder vertrouwen in de overheid en een minder goede mentale gezondheid. Bijna twee op de vijf mensen met een discriminatie-ervaring vermijdt plekken waar ze verwachten met discriminatie te worden geconfronteerd. Bijna een kwart van de mensen heeft door de negatieve ervaring(en) het eigen gedrag aangepast.

SCP

De onderzoeksresultaten komen goeddeels overeen met eerdere onderzoeken, zoals de studie van het Sociaal en Cultureel Planbureau uit 2018. Ook daarin gaf 12 procent van de Nederlanders aan discriminatie te ervaren in het (semi)publieke domein met vier procent ‘twijfelaars’. In die zin is er volgens de onderzoekers sprake van ‘een zekere robuustheid.’ Ook eerder onderzoek liet al zien dat dat ervaren discriminatie in het (semi)publieke domein het meest lijkt voor te komen op straat – en dan met name in de eigen woonomgeving – en in winkels.

Gesprek

De onderzoekers denken dat door het gesprek in de samenleving te voeren over hoe we met elkaar omgaan en elkaar te laten weten wanneer grenzen overschreden worden, er een helderder beeld ontstaat over wat men wel en niet acceptabel gedrag vindt, waardoor elkaar aanspreken mogelijk makkelijker wordt.