Senaat kritisch over leerwerkplicht

De leerwerkplicht stuit op veel bezwaar in de Eerste Kamer. Maandag wordt de wet in de senaat besproken. Met invoering van de wet komt het recht op bijstand voor jongeren tot 27 jaar te vervallen. Nu staat al staat vast dat staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken, PvdA) er een zware kluif aan heeft om de wet door de Eerste Kamer te loodsen.

Zo heeft de CDA-fractie ‘met enige bevreemding’ kennis genomen van het wetsvoorstel, blijkt uit het verslag van de senaatscommissie van sociale zaken en werkgelegenheid. De partij begrijpt niet goed waarom in de Wet werk en bijstand (Wwb) niet een uitzondering wordt opgenomen voor jongeren, maar dat in plaats daarvan een hele nieuwe wet wordt opgetuigd. Ook de andere partijen, inclusief alle regeringsfracties, blijken bijzonder kritisch.

De leerwerkplicht komt voor jongeren in de plaats van het recht op bijstand. Ze krijgen geen recht op een uitkering, maar wel recht op een baan of scholing. De gemeente moet ze daarvoor een aanbod doen en alleen als er geen geschikt aanbod voorhanden is, heeft de jongere nog recht op een inkomensvoorziening. Staatssecretaris Klijnsma noemt dit een ‘paradigmawisseling’: met een nieuwe wet moet duidelijk worden dat de regel straks verandert van ‘een uitkering, mits’, naar ‘geen uitkering, tenzij’.

Maar waar gaat een gemeente werk vandaan halen voor bijvoorbeeld een 26-jarige HBO’er die als gevolg van de crisis door de baas op straat is gezet?, vraagt de PvdA zich af. En ook de VVD wil weten hoe reëel het is te veronderstellen dat gemeenten in tijden van crisis aan deze plicht kunnen voldoen.

Spannend

Dat de uitvoerende instanties, gemeenten en de sociale diensten, hebben aangegeven de wet niet te willen, baart de senatoren ook zorgen. Het debat wordt bovendien spannend omdat de Raad van State zich erg kritisch heeft uitgelaten over het wetsvoorstel. Die stelde in het advies dat de nieuwe wet weinig toevoegt aan de mogelijkheden die gemeenten in de Wwb al hebben om werkloze jongeren aan het werk te helpen.

Eerste Kamerleden zijn daar doorgaans gevoeliger voor dan hun collega’s in de Tweede Kamer. Daar stuitte het de wet aanvankelijk ook op veel bezwaren, maar werd deze uiteindelijk toch aangenomen. Inmiddels is de staatssecretaris wel aan één kritiekpunt tegemoet gekomen: ze stelt voor de invoering van de wet uit te stellen tot 1 oktober van dit jaar. Dat laat Klijnsma deze week schriftelijk weten aan de Eerste Kamer. Tot voor kort hield ze steeds vast aan invoering per 1 juli, de dag na bespreking in de Senaat. Volgens veel partijen was dat een onhaalbare kaart.