Schuldhulp: wat is een wachtlijst?

Een dramatisch gegeven voor de schuldenaren, die in een uitzichtloze situatie terechtkomen. En een probleem dat zichzelf versterkt, want hoe vaker het fout gaat, hoe minder schuldeisers genegen zullen zijn aan een schuldhulptraject mee te werken.

Staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken diende vorige week een wetsvoorstel in dat aan die negatieve ontwikkeling een eind moet maken. Gaat dat lukken? Het wetsvoorstel bepaalt dat gemeenten schuldenaars straks niet langer dan vier weken mogen laten wachten. Als huisuitzetting of afsluiting van gas, water en licht dreigt, is dat straks maximaal drie dagen. Nu door de crisis de vraag naar schuldhulpverlening hard toeneemt, is dat een stok achter de deur voor de gemeenten.

Maar het wetsvoorstel bevat op dit punt wel wat valkuilen. Zo staat er voor gemeenten geen sanctie op het niet nakomen van die maximale wachttijd. En de termijn vastleggen waarbinnen een traject succesvol moet worden afgesloten kan en wil de regering ook niet. Op zichzelf begrijpelijk, maar het zorgt er wel voor dat iedereen zich blind gaat staren op die vier weken wachttijd.

De jeugdzorg laat zien wat er kan gebeuren als de lengte van wachtlijsten zo’n belangrijke maatstaf wordt, zeker bij een onderwerp dat op veel politieke belangstelling uit Den Haag kan rekenen. Het mechanisme daar: de wachtlijsten lopen op, media en politiek schreeuwen moord en brand en jeugdzorginstellingen werken de wachtlijsten vervolgens kunstmatig weg met behulp van lapmiddelen. Een voorbeeld: wie eigenlijk naar een pleeggezin moet, krijgt begeleiding aan huis. Het probleem is niet opgelost, maar het kind is wel van de wachtlijst af en de jeugdzorg is weer even van de hijgende meute verlost.

Dat geeft te denken voor de schuldhulpverlening, die de Tweede Kamer de laatste tijd evenzeer scherp in het vizier heeft. Want wanneer kan iemand van de wachtlijst af? Daarover geeft het wetsvoorstel geen uitsluiting. Gebeurt dat als er binnen vier weken minstens één keer een gesprek heeft plaatsgehad? Of als het plan van aanpak klaar is dat gemeenten straks verplicht zijn voor te leggen aan de schuldenaar?

Voor veel schuldenaars kan een gesprek genoeg zijn. Die gaan bijvoorbeeld met tips over budgettering of hoe ze afspraken moeten maken met schuldeisers zelf aan de slag. Maar voor wie meer hulp nodig heeft, is het belangrijk dat de wachtlijsten zich niet van de voordeur naar de bureaus van medewerkers verplaatsen. Een belangrijke taak voor gemeenteraden om dit in de gaten te houden.