Vluchtelingen blijven onnodig onder niveau steken

Er is meer oog nodig voor het opleidingsniveau van jonge vluchtelingen. Alle asielzoekers over een kam scheren zorgt er namelijk voor dat een hele groep vluchtelingen voorgoed blijft steken onder hun niveau. Het onderlinge verschil onder jongeren kan enorm groot zijn, maar vaak krijgen ze hetzelfde traject aangeboden. Veel gemeenten en scholen hebben geen duidelijk beleid om het juiste onderwijs te geven. Dat blijkt uit onderzoek van het Verwey-Jonkersinstituut in opdracht van Movisie.

Eritreeërs weinig opleiding
Vooral veel jonge vluchtelingen uit Eritrea hebben geen of nauwelijks onderwijs in het land van herkomst gehad, blijkt uit het onderzoek. Maar niet zelden worden zij in dezelfde taalklas gezet bij bijvoorbeeld Syrische leeftijdsgenoten die over het algemeen de middelbare school al hebben afgerond. Bovendien spreken zij vaak goed Engels. ‘Zij kunnen in Nederland veel beter meekomen op een school voor eerste opvangonderwijs en ook makkelijker de overstap maken naar het reguliere onderwijs,’ aldus de onderzoekers. ‘Scholen moeten omgaan met de grote niveauverschillen, bijvoorbeeld door aparte klassen, meer maatwerk en meer begeleiding.’ In de praktijk blijkt dat door onder meer geldgebrek vaak niet te realiseren.

Prioriteiten

Bovendien liggen bij sommige gemeenten de prioriteiten ook anders. ‘Zodra een vluchteling een status krijgt, gaat de zorg eerst uit naar woonruimte,’ vertelt Joline Verloove van Movisie. ‘Dat is ook logisch. Maar vervolgens zouden de jongeren begeleid en geadviseerd moeten worden om vervolgens het juiste type onderwijs te krijgen.’ Volgens Verloove ervaren veel beter opgeleide jongeren het taaltraject al als lang. ‘Ze hebben het gevoel dat ze in de wachtstand zitten,’ legt Verloove uit,’ ze willen graag aan de slag met een echte opleiding.’

Verschillen in gemeenten 

Het is voor gemeenten een urgente taak om jongeren succesvol door te laten stromen, concludeert het onderzoek. Maar het maakt nogal uit in welke gemeente je woont. ‘Met de Participatiewet zijn gemeenten verantwoordelijk geworden voor de arbeidsparticipatie van vluchtelingen. Sommige gemeenten zijn hierin heel actief, anderen richten zich nog vooral op huisvesting,’ aldus de onderzoekers. ‘De jongeren merkten in de praktijk dat de ene gemeente een bepaalde opleiding wel vergoedt en een andere gemeente niet.’

Wat wil ik?
Een andere belangrijke aanbeveling voor gemeenten is om niet meteen te kijken wat er praktisch gezien mogelijk is. ‘De beroepsoriëntatie moet vroeg beginnen in het onderwijs, maar wel vanuit de vraag “wat wil ik en wat kan ik”. Daarna komt pas de vraag “wat is mogelijk?” Door te snel naar de mogelijkheden te kijken, worden wegen afgesneden en talenten niet onderkend,’ concluderen de onderzoekers.