Amsterdam: andere opzet gemengde wooncomplexen

Zes jaar na de start van de gemengde huisvestingsprojecten voor jongeren en (jonge) statushouders wil de gemeente Amsterdam met de woningcorporaties in gesprek om de opzet opnieuw tegen het licht te houden en ‘te bepalen we hoe we de komende jaren verder willen’. Verschillende incidenten op een aantal locaties zijn hiervoor de aanleiding.

Incident

‘Elk incident is er één te veel’, schrijven de verantwoordelijk Amsterdamse GroenLinks-wethouders Rutger Groot Wassink (Opvang) en Zita Pels (Volkshuisvesting) over het aantal incidenten dat in de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden in verschillende gemengde huisvestingslocaties in de stad. In 2016 werd het eerste samenwooncomplex voor jongeren en (jonge) statushouders geopend, waarbij er van beide groepen evenveel bewoners moesten zijn. Inmiddels zijn er achttien locaties. Het tekort aan beschikbare sociale huurwoningen voor beide doelgroepen was een aanleiding, ‘aangevuld door de gedachte dat deze woonvorm ook gemeenschapsvorming en ontmoeting tussen alle jongeren gehuisvest op het project, bevordert’, antwoorden de wethouders op schriftelijke vragen van JA21.

Onveilig

Toch verloopt het samenwonen niet altijd even goed. Sterker nog, op één complex (Stek Oost) is de situatie flink uit de hand gelopen. Er speelde een zedenzaak waarbij de verdachte zes slachtoffers zou hebben gemaakt. Ook op andere locaties is de sfeer soms onveilig. Er zijn signalen van geweld, drugs en aanranding, meldde Het Parool het afgelopen weekend. Ook signaleerde de krant dat er vanuit de gemeente amper regelgeving is en het toezicht ‘gebrekkig’ is. In eerdere berichtgeving van stadszender AT5 kwamen oud-bewoners aan het woord die last hebben gehad van stalking, seksueel grensoverschrijdend gedrag, geweld, vrouwonvriendelijk gedrag, diefstal en vernieling. Vanuit de woningcorporatie zou weinig aan de problemen worden gedaan. De woningcorporatie herkende zich overigens niet in dat beeld.

Maatregelen

Genoeg reden voor raadslid Annabel Nanninga (JA21) om destijds schriftelijke vragen te stellen over de situatie. Vorige maand antwoordden de wethouders al extra alert te zijn op het welzijn en de veiligheid op studentencomplexen en gemengde huisvestingsprojecten. Op enkele gemengde huisvestingsprojecten zijn in 2019 al eerder aanvullende maatregelen genomen. Vanuit bewoners van Stek Oost heeft het college een noodkreet ontvangen, waarop een avond is georganiseerd en het gesprek is aangegaan over welke aanvullende maatregelen gemeente en corporatie konden nemen. Daarna hebben beiden verschillende acties opgesteld en ondernomen om de veiligheid te vergroten.

20 aangiftes

Uit een inventarisatie van de veiligheid in en rond Amsterdamse studentencomplexen uit februari 2021 bleek dat er bij 11 van de 64 complexen zorgen leefden over de veiligheid. Ook daar zijn toen maatregelen genomen. Na de incidenten op Stek Oost is deze locatie toegevoegd aan de monitorlijst. De politie verzamelt nog gegevens, maar komt al tot twintig aangiftes van 2021 tot nu, ‘ook van zeer ernstige delicten’. Als het beeld compleet is, wordt de raad hierover geïnformeerd, 'inclusief de verhouding tot het gemiddelde van de stad'.

Jonge mannen

Het college bevestigt dat alleenstaande statushouders voornamelijk jonge mannen zijn (al dan niet in afwachting van nareizigers) en een deel van hen bij aankomst in Nederland met psychologische problemen kampt. ‘Indien er sprake is van psychologische problemen geeft het COA een sociaal-medisch advies en houdt het team Huisvesting Statushouders hier rekening mee bij de plaatsing van deze statushouders.’ De gemeente Amsterdam heeft bij de GGD een team statushouders dat gespecialiseerd is in psychische problematiek. Als bekend is dat een statushouder een hulpvraag heeft of vermoed wordt dat een statushouder hulp nodig heeft dan wordt contact gelegd. ‘Dit is altijd op vrijwillige basis.’

Selectie

De wethouders schrijven dat jongeren die in aanmerking willen komen voor een studio in een van de complexen worden geselecteerd op basis van een motivatie, ‘waarin zij aangeven op welke manier zij een rol willen en kunnen spelen in het bouwen aan het gemeenschapsgevoel op het complex’. Zij zijn dan in verschillende mate verantwoordelijk voor het toezicht en beheer en krijgen begeleiding van bijvoorbeeld Vluchtelingenwerk. In het artikel in Het Parool zeggen echter diverse bewoners de woning ‘via via’ te hebben gekregen of dat de selectie op basis van de motivatie wel erg snel en gemakkelijk ging. Ook zou onderhuur plaatsvinden.

Bizar

De statushouders (jonger dan 28 jaar) worden niet geselecteerd, maar geplaatst vanuit een azc. In Het Parool laat een manager gebiedsbeheer van woningcorporatie Stadgenoot weten dat het COA inmiddels wel zorgvuldiger kijkt wie geschikt is voor het wonen in dergelijke complexen. Ook kan de gemeente op advies van het COA beslissen tot een extra intake. Hoogleraar integratie en migratie Jaco Dagevos noemt dat in de krant ‘niet onterecht’. Hij vindt het tegelijkertijd ‘bizar’ dat jongeren zoveel verantwoordelijkheid in de schoenen krijgen geschoven.

Nauwere band

Het Verwey-Jonker Instituut heeft in 2020 onderzoek gedaan naar het woonconcept en beval aan hooguit 150 bewoners op een complex te huisvesten, ‘zodat er onderling een nauwere band kan ontstaan’. Ook de 50-50 verhouding zou bij meer dan vijftig bewoners los moeten worden gelaten ten bate van de autochtonen, 'zodat kwetsbare bewoners zich aan niet-kwetsbare bewoners op kunnen trekken', haalt Het Parool aan.

Nieuwe opzet

‘Hoewel het aantal incidenten sinds de start van de gemengde huisvestingslocaties jaarlijks redelijk stabiel is gebleven, betreurt het college dat er incidenten plaatsvinden’, schrijven de wethouders. Het geeft het college wel aanleiding om over een nieuwe opzet praten. ‘Hierbij kijken we niet alleen wat we kunnen leren van de inzet van maatregelen uit het actieplan dat we bij Stek Oost hebben ingezet, maar kijken we ook naar de verhouding tussen de verschillende groepen bewoners en de grootte van de locaties.’ In het najaar stuurt het college een raadsbrief over de stand van zaken in de gemengde huisvestingslocaties voor statushouders en studenten.