Camera’s hebben geen fingerspitzengefühl

227 camera’s moeten het Rotterdamse havengebied veiliger gaan maken in navolging van een in juni gesloten convenant met onder meer de gemeente. Dat heeft het Rotterdamse Havenbedrijf bekendgemaakt. Onderzoeker Yarin Eski noemt de grootschalige camera-inzet innovatief, maar zet vraagtekens bij ongewenste effecten. ‘Camera’s moeten geen vervangmiddel worden.’

Aanpak havencriminaliteit

Een beveiligingsbedrijf gaat honderden camera’s in het Rotterdamse haven- en industriegebied plaatsen. Dit jaar nog komen er 25 camera’s op de Maasvlakte 2. In totaal gaat het om 227 camera’s en er is een mogelijkheid tot uitbreiding met nog 150 camera’s. De aanschaf kost drie miljoen euro en komt voort uit een convenant dat in juni werd gesloten door het Havenbedrijf Rotterdam, de gemeente Rotterdam, douane, politie en ondernemersvereniging Deltalinqs. Het Havenbedrijf wil criminaliteit in de haven, zoals het ophalen van in containers verstopte drugs, diefstal en mensensmokkel, op deze manier aanpakken. De camera’s moeten het grootste deel van de haven gaan registreren. Het beveiligingsbedrijf moet er ook voor zorgen dat er echt actie wordt ondernomen na een alarmmelding.

Geen vervangmiddel

Is dit de meest effectieve aanpak van havencriminaliteit? Yarin Eski, postdoctoraal onderzoeker bij Kenniswerkplaats Veiligheid & Veerkracht aan de Vrije Universiteit Amsterdam, ziet camera’s vooral als hulpmiddel. Het is wenselijk om een transportomgeving, zoals de haven, open te houden en dan zijn camera’s handig. ‘Je kunt niet alles hermetisch afsluiten en dus doodbeveiligen. We moeten ons afvragen in hoeverre het acceptabel is dat in dit gebied een stukje criminaliteit blijft terugkomen om de haven als geheel, waar 80 tot 90 procent van al onze goederen vandaan komt, te kunnen laten functioneren.’ Volgens Eski is een dergelijk camerasysteem geen volledige oplossing. 'Ik neem aan dat het Havenbedrijf ook hard blijft inzetten op andere methoden van criminaliteitsbeheersing. Camera’s moeten geen vervangmiddel worden.’

Vorm van schijnveiligheid

Eski wijst erop dat de camera’s niet alleen komen. ‘Iemand moet de beelden gaan monitoren en aflezen. Wie gaan dat doen? Een mens houdt dat twee tot drie uur vol. Daarna ben je niet meer zo scherp en kun je zelfs de aandacht verliezen, waardoor dus juist niet meer goed wordt meegekeken. Dan krijg je een vorm van schijnveiligheid.' Verder moet je met die camera's geen hooiberg creëren waarin je een speld moet gaan zoeken. 'Camera's hebben geen fingerspitzengefühl. Het menselijk oog moet er wel wakker bij blijven.' Kortom, is er wel genoeg capaciteit voor het aflezen van al dat beeldmateriaal? Een andere vraag is of beelden live te volgen zijn bij alarmopvolging. ‘Mag de politie dan meekijken? Wat zijn de voorwaarden? En wat wordt er verder met de beelden gedaan?’

Corruptie belangrijke dimensie

Er zit al een goed douane en politieapparaat in de haven, weet Eski. ‘De douane staat nu wel onder druk door enkele integriteitsgevallen, maar daar worden nu slagen in gemaakt.’ Desalniettemin weten criminele organisaties altijd wel weer mensen te vinden van binnenuit, of dat nu bij de douane, havenbedrijven of de politie is, aldus Eski. ‘Corruptie is een belangrijke dimensie in het voortbestaan van drugscriminaliteit en mensensmokkel, maar het is veelal onzichtbaar en dus niet preventief tegen te gaan door het plaatsen van enkele honderden camera’s.'

Creëer goodwill

Toch vindt Eski de camera-inzet wel een slimme, zachte oplossing, al vraagt hij zich af of de privacywetgeving goed is afgegaan. ‘Je mag niet zomaar met een publieke camera kijken op een bedrijventerrein. En de meeste criminele activiteiten komen vanuit die bedrijven op de openbare weg terecht. Gaan die bedrijven ook meedoen? Worden hun beelden dan gekoppeld met elkaar en geanalyseerd? Mag dat wel? Havenarbeiders voelen zich wellicht ongelegitimeerd in de gaten gehouden en kunnen zich afvragen of dat wel goed is.’ Eski hoopt dat in een dergelijke aanpak van ondermijnende criminaliteit methoden van criminaliteitsbeheersing niet zelf ondermijnend worden. ‘Zoveel camera's kunnen wantrouwen oproepen bij havenbedrijven en -medewerkers, terwijl die zelf ook zaken kunnen rapporteren. Je kunt in de port business community meer goodwill creëren om die gemeenschap weerbaarder en veerkrachtiger te maken tegen ondermijnende criminaliteit, zodat zij pro-actiever met eigen oren en ogen monitoren.’