Reken u niet rijk met uitkeringsgerechtigden als zorgvrijwilliger

Gaat het uw gemeente er bijvoorbeeld puur om dat zij geactiveerd worden om (weer) mee te doen aan de samenleving – door welke vorm van vrijwilligerswerk dan ook? Of heeft u een breder maatschappelijk doel voor ogen, zoals eenzaamheidsbestrijding door meer inzet van vrijwilligers bij zorgbehoevende mensen? Of  denkt u misschien met dit extra potentieel aan zorgvrijwilligers de inzet van professionele zorg in bepaalde gevallen wat terug te kunnen schroeven.  

Intrinsieke motivatie

Afhankelijk van uw doel kan aan de vrijwillige inzet van uitkeringsgerechtigden vorm worden gegeven. Voor vrijwilligerszorg geldt in ieder geval dat een persoonlijke intrinsieke motivatie van groot belang blijkt te zijn. Vrijwilligers die zich vanuit die motivatie bij onze lidorganisaties aanmelden, willen er voor een ander zijn en zichzelf verder ontplooien. Mezzo ziet zeker kansen om het vrijwilligersbestand te vergroten en kansen te bieden aan kwetsbare burgers, maar wij kiezen altijd voor de route van ‘verleiden’ en niet verplichten. Uitkeringsgerechtigden die ‘geleid vrijwilligerswerk’ moeten gaan doen, melden zich doorgaans om een heel andere reden aan: omdat ze moeten, om hun uitkering te behouden.

Natuurlijk kan die intrinsieke motivatie ook bij uitkeringsgerechtigden latent aanwezig zijn. Neem jong werklozen die nergens aan de bak komen; zij vinden het hartstikke fijn om als buddy of maatje nieuwe ervaringen op te doen en zichzelf verder te ontplooien. Of werklozen die vanwege hun leeftijd moeilijk een nieuwe baan kunnen vinden, maar met al hun werk- en levenservaring als vrijwilliger van enorme betekenis voor een ander kunnen zijn.

Maar er is ook een grote groep waarvan die tegenprestatie op papier misschien logisch lijkt, maar in de praktijk nogal wat voeten in de aarde heeft als zij daadwerkelijk als zorgvrijwilliger aan de slag moeten. Langdurig werklozen die zelf ook een rugzak aan problemen meetorsen bijvoorbeeld, of die het vertrouwen in zichzelf volledig zijn kwijtgeraakt door hun onsuccesvolle zoektocht naar werk. Binnen de informele zorg betekent dit dus dat je kwetsbare vrijwilligers – zonder die intrinsieke motivatie – bij kwetsbare cliënten inzet.

Nóg meer maatwerk 

Als uw gemeente ervoor kiest om ook deze ‘kwetsbare’ groep geleid vrijwilligerswerk te laten verrichten in de informele zorg, hoop ik dat u er tegelijkertijd voor kiest om de organisaties die dit doel moeten verwezenlijken hier in een vroeg stadium bij te betrekken. Het is een illusie om te denken dat zij die zorgvrijwilligers in een jaar tijd wel weer even klaarstomen voor de arbeidsmarkt, maar het laten meedoen van mensen in onze ‘participatiesamenleving’ is wel hun corebusiness, dus ook bij deze opgave kunnen zij u helpen.

Evenzeer hoop ik dat u kiest voor projectvormen waarin aanvullende financiering mogelijk is. Want laten we wel realistisch zijn: het is een prachtige ambitie om ook de kwetsbaarste groepen binnen het ‘geleid vrijwilligerswerk’ aan de slag te helpen, maar tot een kostenbesparing zal het niet leiden. Integendeel: de vrijwilligersorganisatie zal nóg meer maatwerk moeten leveren dan al gebruikelijk bij intake, selectie en matching en zal nóg meer ondersteunende begeleiding moeten inzetten tijdens het traject om ervoor te zorgen dat zowel vrijwilliger als cliënt er daadwerkelijk beter van worden. Dáár zit de winst.

Liesbeth Hoogendijk

Meer columns van Liesbeth Hoogendijk vindt u hier.