Effecten van reïntegratie

Er is de laatste jaren best flink gekort op gemeentelijke budgetten voor reïntegratie en arbeidstoeleiding. Gemeenten waren vaak niet in staat om stevig verweer te bieden tegen de bezuinigingsmaatregelen, omdat ze weinig hard kunnen maken in hoeverre de reïntegratietrajecten die ze hanteren effectief zijn.

Met de teruglopende gemeentelijke budgetten en een groter beroep op de bijstand, is het zaak voor gemeenten om de resultaten van hun inspanningen op dit gebied keihard aan te tonen. Dit om verdere afkalving te voorkomen. 

Sinds in 2004 de Wet Werk en Bijstand werd ingevoerd, zijn gemeenten zelf verantwoordelijk voor de bijstandsuitgaven. Er is gemeenten sindsdien veel aan gelegen om de instroom van bijstandsontvangers af te remmen. Dat heeft geleid tot een andere attitude ten opzichte van bijstandsontvangers. De tijd dat die jarenlang in de luwte konden blijven, is definitief voorbij. Ze moeten zo snel mogelijk weer aan het werk. Wie zich te weinig inspant om daaraan mee te werken, kan sancties tegemoet zien. Over deze strenge aanpak bestaat grote consensus onder politici, beleidsmakers, wetenschappers en arbeidstoeleiders. 

Een streng beleid is één ding. Om reïntegratie naar de arbeidsmarkt te laten slagen, is het nodig dat er gedegen kennis bestaat over welke maatregelen wel en niet werken. En juist daar schort het aan. Helpt dreigen met strafkortingen? Hoe duurzaam is de deelname aan het arbeidsproces van mensen die via reïntegratietrajecten aan de bak zijn gekomen? Werken loonkostensusbsidies? We weten het niet, want er is nog nauwelijks onderzoek naar gedaan. En waar wel wetenschappelijk onderzoek is gedaan, bereikt deze informatie zelden de praktijk. Veel gemeentelijke reïntegratieprojecten worden meer op gevoel ingevoerd en afgeschaft dan op basis van kennis over de effectiviteit. Helder geformuleerde doelstellingen ontbreken vaak en van gedegen evaluatie achteraf is zelden sprake.

De laatste tijd neemt de interesse voor de effectiviteit van reïntegratieprogramma’s echter toe. Zo is Sociale Zaken onlangs een grootschalig onderzoek begonnen naar de opbrengsten van allerlei reïntegratieprogramma’s. En in Amsterdam, waar de bijstandspopulatie groeit en – net als elders – de middelen afnemen, is een onderzoek gestart naar het effect van maatregelen als sollicitatietraining en proefplaatsingen. Ook Binnenlands Bestuur doet de komende maanden een duit in dat zakje, met een serie over verschillende manieren waarop gemeenten werklozen toeleiden naar de arbeidsmarkt.

Als gemeenten kunnen aantonen wat werkt en wat niet, zal het beleid ten aanzien van reïntegratie en arbeidstoeleiding minder afhankelijk worden van de waan van de dag.