Gemeenten moeten nieuwe beslagvrije voet hanteren

In een uitspraak tegen de gemeente Gilze en Rijen heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) besloten om uit te gaan van een beslagvrije voet van 95 procent in plaats van 90 procent. De Raad zal dat in het vervolg blijven doen.

De reden is een oproep aan gemeenten van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om vooruit te lopen op de invoering van de nieuwe Wet vereenvoudiging beslagvrije voet. De gemeente Gilze en Rijen had aan die oproep nog geen gehoor gegeven, maar de CRvB besloot dat het college dat wel had moeten doen.

Vanaf nu
In deze zaak betekent het dat de boete aan een inwoner die de inlichtingenplicht had geschonden met ruim vierduizend euro wordt verlaagd: van 5.467 naar 1.347 euro. Ook moet de gemeente de proceskosten aan de inwoner betalen. De bredere implicatie is dat alle andere gemeenten vanaf nu ook de nieuwe regels voor de beslagvrije voet moeten hanteren.

Te laag
De beslagvrije voet is het deel van het inkomen waarop schuldeisers geen beslag mogen leggen. Die regel moet voorkomen dat mensen met schulden door beslaglegging onder de armoedegrens zakken en als gevolg daarvan nog meer schulden moeten maken. Maar wanneer er verschillende schuldeisers tegelijk in beeld zijn, die niet altijd van elkaar weten welke beslagen er al gelegd zijn, kan het lastig zijn om die beslagvrije voet te respecteren. In 75 procent van de gevallen wordt de beslagvrije voet te laag berekend, blijkt uit onderzoek.

Vereenvoudiging
'Het probleem is dat er gevraagd wordt om stukken zelf aan te leveren', verklaart Nadja Jungmann, lector schuld en incasso bij de Hogeschool Utrecht. 'Mensen doen dat niet omdat ze het eng vinden om de deurwaarder stukken te geven, omdat ze hem niet vertrouwen. Of ze doen het niet omdat het heel veel informatie is, die ze ook niet altijd tot hun beschikking hebben.' Dit soort coördinatieproblemen moeten met de nieuwe Wet vereenvoudiging beslagvrije voet voorkomen worden. Ook wordt de basis van de beslagvrije voet verhoogd naar 95 procent van het netto inkomen inclusief vakantietoeslag.

Oproep
De wet moest op 1 januari 2019 al in werking treden, maar werd vanwege ICT-problemen twee jaar uitgesteld. Op 13 februari 2019 vroeg toenmalig staatssecretaris Tamara van Ark aan gemeenten om, anticiperend op de invoering van de wet op 1 januari 2021, het nieuwe uitgangspunt van 95 procent van de bijstandsnorm al wel te hanteren. Met dit besluit heeft de CRvB de gemeente Gilze en Rijen opgedragen om aan die oproep gehoor te geven. Op die manier wil de Raad ook verschil voorkomen met gemeenten die de nieuwe norm al wel gebruiken.