‘Vergisrecht voor burgers is niet nodig’
Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Raymond Knops (CDA) vindt het invoeren van een vergisrecht voor burgers ‘niet opportuun’, laat hij weten in reactie op vragen van Tweede Kamerlid Monica den Boer (D66). Wel wil Knops onder meer met gemeenten om de tafel om uitvoeringsknelpunten ‘die op een tekort aan menselijke maat duiden’ te bespreken.
Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Raymond Knops (CDA) vindt het invoeren van een vergisrecht voor burgers ‘niet opportuun’, laat hij weten in reactie op vragen van Tweede Kamerlid Monica den Boer (D66). Wel wil Knops onder meer met gemeenten om de tafel om uitvoeringsknelpunten ‘die op een tekort aan menselijke maat duiden’ te bespreken.
Fouten in eerste instantie niet bestraft
Den Boer stelde de vragen over het recht voor burgers om zich te vergissen naar aanleiding van de invoering daarvan in Frankrijk in augustus. Het Franse vergisrecht houdt in dat fouten van burgers in de gegevensuitwisseling met de overheid in eerste instantie niet worden bestraft, bijvoorbeeld omdat het opgeven van foutieve informatie als fraude wordt gezien. De Raad van State schreef in haar jaarverslag over 2017 dat ook Nederland de invoering van zo’n recht zou moeten overwegen.
Bezwaarmogelijkheden
Knops, die laat weten dat het Franse vergisrecht ‘hem aanspreekt’, is echter van mening dat Nederlandse overheden al behoorlijk wat ruimte bieden voor het corrigeren van te goeder trouw gemaakte vergissingen. Zo wijst hij op de Algemene wet bestuursrecht die toeziet op een redelijke omgang van de overheid met de burger en bestuursrechtelijke bezwaarmogelijkheden bieden. Buiten het bestuursrecht wijst Knops de versoepeling van de Fraudewet in 2016. Die voorziet er in dat gemeenten, UWV en de Sociale Verzekeringsbank bij het sanctioneren van uitkeringsgerechtigden rekening moeten houden met de ernst en de verwijtbaarheid van de overtreding en de persoonlijke situatie van de burger in kwestie.
‘Specifieke Franse context’
Dergelijke remedies werden nog niet geboden in de Franse wetgeving met haar uniformistische cultuur, legt Knops in zijn antwoorden uit aan de Tweede Kamer. Volgens Knops moet ‘de meerwaarde van de Franse wet dus binnen de specifieke Franse context worden bezien’ en is een wetswijziging om in Nederland een vergissingsrecht te introduceren ‘niet opportuun’.
Tekort aan menselijke maat
Wel zegt Knops het doel van de Franse wet te onderschrijven, namelijk om als overheid een blijk van vertrouwen af te geven aan burgers en dienstbaar te zijn aan burgers. Als vervolgstap wil de staatssecretaris daarom onder meer met uitvoeringsorganisaties en gemeenten in gesprek om te analyseren of ‘de juridische ruimte die er is ook voldoende benut wordt om vergissingen van burgers te laten herstellen, zonder direct te sanctioneren.’ Daarbij moet ook duidelijk worden wat de oorzaak is van situaties ‘die op een tekort aan menselijke maat duiden.’ Knops schrijft dat de Ombudsman en de Stichting Kafkabrigade (die dysfunctionele bureaucratie aan de kaak stelt) bij die gesprekken kunnen assisteren.
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
kent u het rapport 'Weten is nog geen doen'? De volgende passage is wellicht ook interessant. Gaat u uit van de rationele burger of de reële burger?
"De proportionele overheid: kleine fouten, kleine gevolgen
Een te groot geloof in het rationalistische perspectief kan hele onaangename gevolgen
hebben als dat wordt gecombineerd met geautomatiseerde beleidsuitvoering.
Door de combinatie van onrealistische assumpties over de vermogens en motieven
van burgers en machinale uitvoering kunnen nare situaties ontstaan waarin
goedwillende burgers disproportioneel worden gestraft. Wie even niet oplet, of
verzuimt op tijd te betalen, ziet zijn boetes in korte tijd automatisch en zeer snel
oplopen".
Het rapport verwijst onder andere naar schrijnende situaties waarin stapeling van sancties op een vergissing soms zelfs leiden tot uit huiszettingen en verlies van werk. Bijvoorbeeld bij vergeten van afmelden van een oude snorfiets bij de verzekeraar.
Veel goedwillende burgers zijn door vergissingen in de problemen gekomen, omdat ze bijvoorbeeld
een onopzettelijke fout hadden gemaakt bij het invullen van een formulier,
of afhankelijk waren van anderen die niet tijdig informatie aanleverden.
In al deze gevallen had men kunnen tegenwerpen dat de betreffende burgers
het strikt genomen aan zichzelf te danken hebben: hadden ze maar beter moeten
opletten – maar voor veel mensen is dat opletten soms te veel gevraagd. Bij een aantal van deze dossiers lijkt de wal het schip te keren. Overheden gaan er niet meer automatisch vanuit dat de burger bewust nalatig
heeft gehandeld, maar erkennen dat er ook sprake kan zijn van een onbewuste
fout. Een fout waarbij de consequenties bovendien in verhouding moeten blijven.
Ik ben het volstrekt eens met het zorgvuldiger toepassen van de menselijke maat door uitvoeringsinstanties.
We zijn al jaren bezig met het analyseren of ‘de juridische ruimte die er is' ook voldoende benut wordt om vergissingen van burgers te laten herstellen, zonder direct te sanctioneren maar ook door ondersteuning te bieden zodat mensen weer zelf in staat zijn stappen te zetten. Helaas zijn we nog niet erg opgeschoten en is werken vanuit de bedoeling van de wet voor de meeste organisaties nog een 'moetje'. We moeten vaak sorry zeggen en moeten veel juridische belemmeringen opruimen voordat we een gesprek over menselijke maat en preventief beleid kunnen voeren. We herstellen meer fouten dan dat we maatwerkoplossingen bieden. Ik ben benieuwd wat uw ideeën zijn om hier snel verbetering in te realiseren?
Overigens behoren Overheden (ook de Rijksoverheid) zelf zich ook aan deze laatste wetgeving (AWB) te houden en daar schort het nogal eens aan. Het lijkt beter om de sanctiemogelijkheden in vigerende wetgeving ten van de burger te versterken.