Actieagenda kabinet voor sociaal ondernemen

Ruim een jaar na het SER-advies om sociaal ondernemen ook in Nederland een impuls te geven komt het kabinet dan toch met een reactie. Waar we op het terrein van sociaal ondernemen ooit golden als the black hole of Europe, is de inhaalslag inmiddels ingezet. Volgens de Social Enterprise Monitor 2016 groeide de werkgelegenheid bij sociale ondernemingen tussen 2014 en 2016 met 24%. Steeds meer gemeenten en provincies ontdekken de kracht van sociale ondernemingen, sociaal, economisch en met betrekking tot duurzaamheid. De G32-steden ontwikkelen een programma ter bevordering van het sociaal ondernemen en er is een City Deal sociaal ondernemen in de maak. Sociaal ondernemen staat absoluut op de agenda!

Continuüm

Het is belangrijk dat het kabinet heeft benoemd dat sociale ondernemingen onderdeel zijn van een continuüm. Hun activiteiten lopen aan de ene kant over in ondernemingen die sociale waarde toevoegen zonder zich een sociale onderneming te noemen en aan de andere kant in organisaties die primair sociale waarde toevoegen maar niet bedrijfsmatig werken. Sociaal ondernemen kent dus diverse vormen en is niet uitsluitend voorbehouden aan sociale ondernemingen. Het continuüm als uitgangspunt maakt dat overheden die aan de slag willen met sociaal ondernemen kiezen voor een brede, integrale aanpak.

Herkenning en erkenning

Het kabinet vindt dat sociale ondernemingen een voorbeeldfunctie kunnen vervullen voor andere ondernemingen. Ook reguliere ondernemingen zouden ‘gewoon’ duurzaam en sociaal moeten ondernemen. Hiervoor is herkenning en erkenning van sociale ondernemingen van groot belang.

 

Actieagenda

Een tweede prioriteit van het kabinet is om de maatschappelijke impact van sociale ondernemingen te kunnen meten. Het kabinet wil naar aanleiding van het SER-advies onder meer het volgende doen:

-	Eenmalig onderzoek hoe we de maatschappelijke impact van een sociale onderneming kunnen meten;
-	Bundeling overheidsinformatie over sociaal ondernemen op het Rijksweb;
-	Positieve houding naar een initiatief voor een eigen label;
-	Overleg met sociale ondernemingen over financieringsklimaat;
-	Betere benutting van de ruimte bij overheidsinkoop voor sociale ondernemingen.

Aparte rechtsvorm

Deze agenda is aan de voorzichtige kant. Het kabinet investeert vooral op kennis en onderzoek en is (nog) niet overtuigd van een nieuwe aparte rechtsvorm voor sociale ondernemingen. Terwijl zo’n rechtsvorm erkenning en herkenning biedt en de weg vrijmaakt voor specifieke fiscale beloningsmaatregelen. Naar dat laatste heeft de Tweede Kamer gevraagd in de motie Schouten/Kerstens.

Kansen voor gemeenten en provincies

De kabinetsreactie zorgt ongetwijfeld voor een impuls voor socialer ondernemen en sociale ondernemingen in Nederland. En omdat die veelal lokaal en regionaal georiënteerd zijn en met name daar een hoge maatschappelijke impact realiseren, is dit bij uitstek een thema voor gemeenten en provincies. Verschillende gemeenten hebben inmiddels een beleidsprogramma opgesteld om het sociaal ondernemerschap te bevorderen.

Vanuit onze ervaringen kunnen we enkele belangrijke randvoorwaarden bieden voor gemeente of provincie om aan de slag te gaan met sociaal ondernemen:

-	Integrale benadering: breng mensen vanuit verschillende disciplines bij elkaar, voorkom hokjesgedrag
-	Ruimte voor innovatie en ondernemerschap: stimuleer en wees constructief, maar laat ook los
-	Externe oriëntatie: ken uw stad en provincie en weet wie uw sociale entrepreneurs zijn
-	Geef als gemeente of provincie zelf vooral ook het goede voorbeeld

Obstakels

Het sociaal ondernemerschap groeit, maar er zijn ook nog wel wat obstakels die een grotere impact in de weg staan. De twee belangrijkste daarvan, volgens de Social Enterprise Monitor 2016: klanten vinden en lokaal overheidsbeleid. Gemeenten en provincies kunnen deze obstakels op verschillende manieren wegnemen:

-	Ga in gesprek met de sociaal ondernemers. Welke obstakels werpt lokaal en regionaal beleid op?
-	Faciliteer meer business voor sociale ondernemingen. Gemeenten en provincies kunnen de ruimte voor overheidsinkoop nog beter gebruiken voor sociale ondernemingen. Bijvoorbeeld door de mogelijkheden in de nieuwe aanbestedingswet te benutten en door te helpen bij campagnes zoals Buy Social.
-	Kijk in geval van leegstand in binnensteden of van maatschappelijk vastgoed ook nadrukkelijk naar de mogelijkheden voor sociaal ondernemerschap.

    

Verbinding met hervorming sociale werkvoorziening

Gemeenten kunnen sociaal ondernemen ook nog verbinden aan de hervorming van de sociale werkvoorziening en de realisatie van de Banenafspraken. We zien dat delen van de sociale werkvoorziening worden omgevormd tot sociale ondernemingen en dat er afspraken komen over nieuwe samenwerkingsvormen tussen de sociale werkvoorziening en ondernemingen die socialer willen ondernemen.

Meer weten?

Kortom, er zijn volop kansen voor gemeenten en provincies om met steun van het kabinet aan de slag te gaan met sociaal ondernemen. Wilt u meer weten over de mogelijkheden of hierover vrijblijvend van gedachten wisselen? Neem contact op met Bert Otten, senior-adviseur RadarAdvies, b.otten@radaradvies.nl.