'Ik was te rijk voor schuldhulpverlening'

Een goede baan hebben, een koopwoning en toch niet rond kunnen komen. Ik heb het zelf meegemaakt. Door de verhoging van mijn energierekening met 500 euro per maand kelderde mijn boodschappengeld. Niet alleen die van mij, maar de bestaanszekerheid van een grote groep mensen met middeninkomens staat onder druk.

In 2022 gaf 12% van de groep met hogere inkomens aan om moeite te hebben met rondkomen. Dit blijkt uit cijfers van de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet en uit een onderzoek van het NIBUD. De oorzaak kan zijn: hogere vaste lasten en het geen recht (meer) hebben op toeslagen.

Hulp vragen

Door de verhoging van mijn energierekening moest ik bij de gemeente aankloppen voor hulp. Ik bleek op basis van mijn bruto-inkomen nergens voor in aanmerking te komen. Niet voor de energietoeslag, niet voor bijzondere bijstand en ook niet voor een gift van het Fonds bijzondere Noden. De ‘hulp’ die ik kreeg: het advies om mijn termijnbedrag tijdelijk naar beneden te brengen. Dat heb ik gedaan. Nu heb ik een regeling lopen voor de jaarafrekening (die natuurlijk met een groot bij te betalen bedrag volgde).

Het probleem

Een rondje bellen met gemeenten leert mij dat veel gemeenten niets hebben geregeld voor mensen zoals ik, de zogenaamde nieuwe hulpvragers. Met een inkomen hoger dan 130% van het minimumloon val je buiten elke regeling die we in Nederland hebben voor financiële ondersteuning. Er wordt naar het bruto-inkomen gekeken, naar eigen vermogen (zoals een huis), maar niet naar het besteedbaar inkomen. Dit is de kern van het probleem.

Wat níet werkt

Er ligt te veel focus op kortetermijnoplossingen. Je huis verkopen en goedkoper gaan wonen bijvoorbeeld. Met de huidige woningmarkt is goedkoper wonen voor veel mensen een illusie. Met een meer dan modaal inkomen kom je niet in aanmerking voor een sociale huurwoning (als die er al zijn). En particulier huren is in de meeste gevallen duurder dan een hypotheek. Wat is dan wel de oplossing?

Nou niet dat wat een ouder echtpaar in mijn wijk te horen kreeg: u moet gaan scheiden, want dan komt u in aanmerking voor een goedkopere woning en dan kunt u daarna weer gaan samenwonen.

Wat wél werkt

Laten we kijken naar het besteedbaar inkomen en wat de beste oplossing is voor de lange termijn, voor de hulpvrager en voor de maatschappij. Dan moeten gemeenten wel durven om anders te gaan werken: de uitvoerende ambtenaar meer vrijheid geven om per situatie te bekijken wat de beste oplossing is. 

Praktijkvoorbeelden

Er zijn oplossingen die echt werken in de praktijk. Om er een paar te noemen: een ouder echtpaar in Haarlem heeft hun te grote en te dure woning verruild voor een voor hun betaalbare huurwoning met de ondersteuning van een woningcoach. Een jongere in Amersfoort zonder vast adres heeft zijn schulden kwijtgescholden gekregen met hulp van een jongerencoach en heeft nu wel een vaste verblijfplaats en volgt een opleiding. Een huiseigenaar in Utrecht kreeg op basis van de overwaarde een lening van de Kredietbank Nederland en kon zo de schulden afbetalen en zijn kinderen op dezelfde school houden in plaats van te moeten verkopen en duur te gaan huren.