Toenadering gemeente en sociale onderneming

Het belang van de sociale onderneming groeit, dit blijkt wel uit de werkgelegenheidsgroei van 24% in deze sector tussen 2014 en 2016. De overheid speelt hier op in: in 2016 is op basis van het SER-advies een actie-agenda opgesteld waar ontwikkeling van de sociale ondernemingen centraal staat. Maar van een echte verbinding tussen de overheid en de sociaal ondernemers is vaak nog geen sprake. Terwijl er veel kansen liggen, bijvoorbeeld op het terrein van de participatie van mensen met een arbeidsbeperking.

Verschillende perspectieven

De reden dat gemeenten en sociaal ondernemers elkaar nog niet genoeg vinden is ook financieel. Als een inwoner met een arbeidshandicap een baan vindt heeft dat financiële gevolgen voor de gemeente, omdat die inwoner meestal gebruik blijft maken van middelen uit de sociale zekerheid. Er zijn diverse digitale rekentools beschikbaar om deze kosten per persoon te berekenen. De uitkomst is echter wel dat het deels toch een financiële afweging wordt. Want hoewel alle gemeenten uiteraard liever zien dat iemand niet in de bijstand zit maar een baan heeft, stellen ze in hun beleid de toegang tot de loonkostensubsidie niet meteen voor alle doelgroepen open.

Winst publieke sector

De financiële afweging van een sociaal ondernemer richt zich in eerste instantie op de eigen organisatie, veelal vertaald in een business case. De ondernemer kijkt naar de financiële haalbaarheid van een idee en gebruikt daarvoor een ondernemingsplan. De vele standaarden en modellen die daarvoor op de markt te vinden zijn (zoals het Canvas-model of IMK), besteden aandacht aan de financiële, inhoudelijke en relationele aspecten die nodig zijn voor een gezonde bedrijfsvoering. De behaalde winst voor de publieke sector schittert in bijna altijd modellen door afwezigheid. Terwijl de maatschappelijke relevantie voor deze specifieke ondernemers juist een belangrijk drijfveer is.

Breder maatschappelijke effect

De keuze voor elke doelgroep vanuit de gemeente is legitiem, maar gemeenten moeten zich bewust zijn van het risico dat ze het beleid overwegend vanuit hun eigen perspectief maken. De ondernemer hanteert ook zijn of haar eigen perspectief: die steekt immers zijn nek uit door een inwoner met een beperkt arbeidsvermogen in dienst te nemen. Maar het is vooral het bredere maatschappelijke effect dat een overweging verdient en waar ook de financiële verbinding gemaakt kan worden.

Financiële verbinding

Wanneer gemeenten vooral vasthouden aan de rekentool en de ondernemers slechts vanuit hun business case redeneren ontstaat er geen (financiële) verbinding tussen de betrokkenen. Opmerkelijk, omdat gemeente en sociaal ondernemer in verschillende stadia met elkaar te maken krijgen en afspraken kunnen maken. Daarbij gaat het uiteraard om financiële afspraken en aannames, zoals bij Social Impact Bonds, leningen (Bbz) of eventueel subsidies. Maar ook om niet-financiële zaken zoals instroomafspraken of een expliciete bijdrage van de ondernemer aan de sociale doelstellingen van de stad.

Decision map

Bij de afwegingen gaat het dus niet alleen over de financiële gevolgen voor louter de gemeente of juist de ondernemer. Het is de optelsom van beiden: de maatschappelijke ‘winst’. Daarvoor moet iedereen een goed zicht hebben op de wederzijdse (positieve) afhankelijkheid en de financiële impact van de samenwerking op de maatschappij. De decision map biedt een inzichtelijke, financiële routekaart die de noodzakelijke verbinding legt tussen omzet gestuurde bedrijven en budget gedreven overheid.

Zoektocht maatschappelijke relevantie

RadarAdvies ondersteunt de publieke sector en sociale ondernemingen (inclusief SW-organisaties) bij hun zoektocht naar maatschappelijke relevantie en impact. Daar hebben wij ook een instrument voor ontwikkeld dat de belangrijkste financiële afwegingen van gemeente én sociaal ondernemer combineert. De vraag is daarbij of partijen een innovatieve samenwerking kunnen aangaan waarin de combinatie en optelsom van financiële resultaten de maatschappij als geheel dienen.

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u vrijblijvend contact opnemen met Patrick de Lange.