Project NX

Weet u het nog? Project X, het uit de hand gelopen feestje in een niets aan de hand villadorp onder de rook van Groningen. Die avond/nacht, 21 september, lag Groningen trouwens onder de rook van het smeulende Haren.

Het sociale nablussen is nog lang niet voorbij. Bijna wekelijks is er nieuws. Er is een onderzoekscommissie ingesteld, een snelrechtprocedure loopt en ook de minister liet zich ter plekke informeren op het inmiddels opgeruimde slagveld. De politie is met dankbare hulp van publiek via ‘opsporing verzocht’ en social media druk doende om vele uren beeldmateriaal van tv en YouTube te bestuderen. Alle medeburgers die te identificeren zijn, worden gearresteerd, is de belofte. Ondertussen schrijnt de hamvraag: “Wat voor ‘beesten’ hebben we nu eigenlijk te pakken?” Een onderzoekje waard, want uit de summiere procesinformatie leer je de verdachten niet kennen. De eerste conclusies liggen voor de hand: ‘schorem’, ‘tuig van de richel’ en meer van dat soort cv-onwaardige specificaties.

We zagen live op tv hoe een verjaardagsfeestje escaleerde van vriendelijke hype tot reuze rel. Een heus live-straatgevecht van internationale allure. Dit waren geen beelden uit Franse banlieus of Arabische stadspleinen; nee, dit was Haren, Nederland. De beelden gaan de wereld over en overal vraagt men zich, met ons, af: “Hoe kan het zo uit de hand lopen?”

Het begint allemaal bij de uitnodiging voor een privé verjaardagsfeestje dat door een foutje van meisje M. via Facebook een publiek event kon worden. Nog niks aan de hand, zou je zeggen; en het is ook best een beetje leuk als duizenden mensen je willen feliciteren. Maar als ze echt allemaal komen, is het misschien handig om het feestje te verplaatsen; de huiskamer is natuurlijk te klein. Dan gaat het mis. Want er wordt niks geregeld. En de berichtgeving gaat alle kanten op. Autoriteiten roepen: ‘Er is geen feestje. Kom niet naar Haren, er is niks te doen.’ Hoe zo? denkt menig ‘genodigde’, ‘wie zegt dat er niks te doen is?’ En ‘Hoezo, verbieden een feestje te bouwen?’
De vraag stellen, is hem beantwoorden. Verbieden werkt als een rode lap. “Ik ben toch uitgenodigd? Dus ik ga!” Social media, maar zeker ook kranten, radio en tv doen de rest. ‘Ga ook naar Haren!’ En het geintje wordt een serieus risico. De geboorte van een provocatie van de openbare orde is een feit. Tot zover een Abc’tje voor bestuurders en activisten.

Als de rook en de wiet- en alcoholdampen zijn opgetrokken, vraagt ontnuchterend Nederland zich af: ‘Wat bezielt je om op 21 september af te reizen naar Haren met een tray bier in je rugzak, voor een feestje dat er niet is? The days after borrelen wat vage antwoorden naar boven in de media: ‘Ik wilde wel eens kijken wat er zou gebeuren’ en ‘Na zestien bier en een halve fles rum zie ik het allemaal niet meer zo helder’ en ‘Ik kan het me allemaal niet meer zo goed herinneren’. En meer van die zwakke excuses van Nederlanders die zichzelf niet in de hand hebben.

Er zijn intussen tientallen mensen aangehouden, meerderjarig en minderjarig, en vooral ‘witte’ mannen en jongens, overal uit het land. Nog los van de straf die ze krijgen, zou het goed zijn om ze allemaal ook een (internet)brief te laten schrijven van minimaal 500 woorden om de rest van Nederland uit te leggen:
‘Hoe het leven er uit ziet als je jezelf niet kan beheersen? En vooral: hoe komt het zo?’
Is het verveling? De behoefte aan sensatie? Is het frustratie? Gebrek aan perspectief? Of gewoon onverantwoordelijk burgerschap? Een door omstandigheden aangewakkerde gedragsbeperking?
Sociaal gedrag is in principe aangeleerd. Dus is de vraag: waar is het bij deze mensen misgegaan? Misschien een aardige insteek voor de onderzoekscommissie? Bijvoorbeeld via een enquête via Facebook…

Hans Spigt
Meer columns van Hans Spigt vindt u hier.