Prikkelbare vrouwen

Je moet wel grote idealen hebben om de belastingen te willen hervormen. Want het is taai werk. Maar toch wijzen de voortekenen op een grote belastingherziening. Als alles goed gaat, leidt dat tot eenvoudigere belastingen, lagere lasten op arbeid en daardoor 100.000 extra werkende mensen. ‘Mooi’, verzuchtte ik, toen ik het las. En wie verpest het weer?

Het Centraal Planbureau (CPB). Dat onderzocht hoe verschillende groepen reageren op verschillende soorten maatregelen. Het resultaat is een dolksteek in de favoriete plannen. Algemene lastenverlichting? Volgens het CPB leidt het niet tot meer werkende mensen. Een simpele ‘vlaktaks’(iedereen hetzelfde tarief) ontmoedigt mensen om voor een laag inkomen aan het werk te gaan. En het veelbelovende basisinkomen zorgt ervoor dat veel van de minst verdienende partners stoppen met werken.
 

Werkt er dan niks? Jawel. Vooral jonge moeders zijn gevoelig voor financiële ‘prikkels’ om te gaan werken. Als manlief meer verdient, blijven ze zo maar thuis. Het helpt volgens het CPB om het inkomensverschil tussen wel en niet werken groter te maken. Het planbureau komt met een paar suggesties. De meeste zijn levertraan. Verlaag bijvoorbeeld de uitkering van bijstandsmoeders of het kindgebonden budget. De gevolgen daarvan worden eufemistisch samengevat als ‘grotere inkomensongelijkheid’. Dat nadeel speelt niet als je een hogere arbeidskorting geeft aan mensen met een laag inkomen. Ook dat vergroot het verschil tussen werken en niet-werken. En het zou kunnen helpen.
 

Vergeleken met de grote dromen is het klein bier. En o ja. Het CPB waarschuwt uitdrukkelijk dat alle effecten in het boekje ‘langetermijneffecten’ zijn. We hebben al veel geprikkeld. De makkelijke resultaten hebben we al lang gescoord. ‘Dit maakt additioneel beleid minder effectief.’ En in het echte leven kan niet iedereen van de ene dag op de andere zijn gedrag aanpassen. Inderdaad. Je kunt sommige mensen ‘prikkelen’ tot ze rood zien, maar werk vinden is voor veel mensen geen sinecure.

René Paas
Meer columns van René Paas leest u hier.