Plan Einstein in Europese schijnwerpers

Bestuurders van 140 grote Europese steden komen deze week in Utrecht bijeen om tijdens het Eurocities Social Affairs Forum hun ervaringen te delen met duurzame stedelijke ontwikkeling. De afgevaardigden bezoeken onder meer een innovatief Utrechts project in opvang en integratie van vluchtelingen: Plan Einstein.

Subsidie

Plan Einstein in de Utrechtse wijk Overvecht krijgt subsidie van het fonds Urban Innovative Actions van de Europese Commissie, 2,7 miljoen euro voor drie jaar. Het Social Affairs Forum biedt lokale bestuurders uit heel Europa de kans het nu een jaar lopende en tot de verbeelding sprekende project aan de Einsteindreef te bezoeken. De subsidieaanvraag werd in 2016 ingediend midden in de vluchtelingencrisis. Begin 2017 ging het asielzoekerscentrum open. Niet met de eerst geplande 600, maar na overleg tussen gemeente en buurtbewoners met 400 asielzoekers en in combinatie met woningen voor jongeren uit de wijk en een sociale verbinding met de buurt.

Boosheid

‘Mensen in Overvecht waren eerst boos’, vertelt projectleider Niene Oepkes. ‘Wat krijgen wij ervoor terug? Onze kinderen krijgen geen huis en vluchtelingen in één keer. Dat is niet eerlijk. Een terechte opmerking.’ Meteen kwam jongerenhuisvester Socius in beeld. ‘Zij geloven in community building en zijn daar slim en ervaren in. Zo werd het gebouw deels voor huisvesting voor 38 jongeren uit de buurt gebruikt om een brug te vormen naar de wijk en wederzijds laten weten dat de ander niet heel eng is. Dat zou een oplossing kunnen zijn en bleek een haalbaar verhaal.’

Adrenaline
Vernieuwend is dat vluchtelingen vanaf dag 1 met hun toekomst bezig zijn, ook al is onzeker of ze een verblijfsvergunning krijgen. Ze leven, leren en werken met buurtgenoten met dezelfde behoeften en die ook gebruik kunnen maken van de voorzieningen. ‘Inburgeren doe je het best en het snelst als je tegelijkertijd de taal kunt leren, kunt werken en een netwerk kunt opbouwen’, aldus wethouder Kees Diepeveen. Er zijn sociale activiteiten, ondernemerscursussen, lessen in (Business) Engels en coaching om mensen klaar te krijgen aan netwerken deel te nemen. In andere landen focussen ze vaker op ondernemerschap voor vluchtelingen, weet Oepkes. ‘Asielzoekers zitten hoog in adrenaline, nog in de survivalmood. Je kunt dat laten inzakken, maar ook gebruiken om ze naar andere activiteiten te leiden.’

Partnerschap
Oepkes legde contact met het Center for Entrepreneurship, waar een bevlogen persoon ondernemerscursussen in een intercultureel kader kon plaatsen met een appèl op basiskwaliteiten en capaciteiten. ‘Hij had de indruk dat sommige jongeren in Overvecht stuk liepen op het normale traject en gedesillusioneerd het bijltje erbij neergooiden, terwijl ze best ondernemerskwaliteiten kunnen hebben. Die twee zaken konden we combineren.’ Innovaties die de Europese Commissie aanspraken in het project waren het partnerschap tussen nieuwe partijen, zoals de Social Impact Factory, en gevestigde orde partijen en dat met kansen voor wijkbewoners samen een stap wordt gemaakt in de ontwikkeling naar de toekomst toe.

Resultaten

Met Engels als voertaal kon de Volksuniversiteit Utrecht lesgeven en stond het staketsel “wonen, ondernemerschap en gemeenschappelijke taal”. De universiteiten van Oxford en Roehampton presenteren naar verwachting in de zomer een eerste rapport over wat nu echt werkt in dit concept. Oepkes kent daarover geen twijfel. ‘We hebben samen een tegenspraakmodel gemaakt: asielzoekers en buurtbewoners zouden elkaar bijzonder kunnen inspireren. Asielzoekers zien gaten in ons denken en omgekeerd zijn buurtbewoners meer ervaren in onze bureaucratie. Dat is een sterke combinatie. Het lijkt erop dat dit werkt. Frappant is dat enkele sterke vluchtelingen onzekere buurtbewoners meenemen bij Engelse les: “Ik help je wel.” Die omdraaiing van rollen zien we gebeuren. De mensen hier zijn energiek en fietsen met het hoofd overeind, want ze zijn ergens naar onderweg.’