Netwerk hulpbehoevenden wordt overschat

Steeds minder mensen die nu of straks hulp of ondersteuning nodig hebben, denken een beroep te kunnen doen op hun netwerk. Slechts vijftien procent van de mensen met een Wmo-voorziening verwacht hulp vanuit het netwerk te krijgen. Van de mensen die nog geen beroep op een voorziening doen, denkt twintig procent geen hulp van het eigen netwerk te krijgen als er zich problemen voordoen. Dat was eerder dertien procent.

Te groot beroep

‘De beleidsaanname dat mensen juist een groter beroep op hun netwerk kunnen doen, wordt door deze cijfers dus niet ondersteund’, concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in zijn derde overall rapportage sociaal domein 2017 ‘Wisselend bewolkt’. Die is dinsdag verschenen. Mensen die een beroep op de Wmo doen, vinden ook dat de overheid een te groot beroep doet op inzet van het eigen netwerk, aldus het SCP.

Toename eenzaamheid

De eenzaamheid is tussen 2015 en 2017 toegenomen. Een op de vijf mensen die een Wmo-voorziening krijgt, voelt zich zeer eenzaam. In huishoudens waar een beroep wordt gedaan op meerdere voorzieningen (bijvoorbeeld vanuit de Wmo in combinatie met een voorziening vanuit de Jeugdwet of de Participatiewet) is dat 22 procent. Ten opzichte van 2015 betekent dit een stijging van respectievelijk vier procent en vijf procent. Vooral oudere Wmo-gebruikers voelen zich eenzaam. Bij eenzaamheid gaat het vooral om emotionele eenzaamheid; het ontbreken van een intieme relatie of vertrouwenspersoon.

Afname hulp bij huishouden

Bijna een miljoen Nederlanders (974.000) maakten in de tweede helft van 2017 gebruik van een of meer Wmo-maatwerkvoorzieningen. Het totale gebruik is tussen de tweede halfjaren van 2015 en 2017 met ruim één procent gedaald. Het gebruik van huishoudelijke hulp nam met veertien procent af, terwijl het gebruik van voorzieningen voor ondersteuning thuis met zestien procent toenam. Het aandeel 75-plussers dat huishoudelijke hulp ontvangt, is de afgelopen drie jaar met 24 procent gedaald. Het aandeel ouderen dat gebruik maakt van woon- en vervoersvoorzieningen is met tien procent gedaald en het aandeel dat gebruik maakt van ondersteuning thuis is gedaald met vijf procent. Het SCP weet niet hoe die afname wordt opgelost. Het ziet geen toename van de hulp die Wmo’ers krijgen van het eigen netwerk. Het kan zijn dat ze meer gebruik maken van algemene voorzieningen, maar over het gebruik daarvan zijn geen gegevens beschikbaar. ‘Hoe het deze ouderen vergaat is dus onbekend.’

Niet-gebruikers

Het SCP tekent zijn rapportage aan dat met de beschikbare gegevens niet alle ontwikkelingen goed in beeld zijn te krijgen. Zo is het onbekend hoe groot de groep niet-gebruikers is en of mensen geen professionele hulp nodig hebben omdat ze zich met de hulp vanuit het eigen netwerk kunnen redden.