Filmtips

Toen ik laatst de prachtige Italiaanse film Il meglio gioventu nog een keer had bekeken, bedacht ik me hoeveel filmklassiekers er zijn met ouders en kinderen als dragend thema. Ik denk aan Kramer versus Kramer met een jonge Dustin Hofmann als vader die moet leren voor zijn zoontje te zorgen. En – nog een Italiaanse- La Vita e Bella, waarin een vader het leven voor zijn zoon in het concentratiekamp zo gewoon mogelijk wil houden.

Een aantal jaren geleden zag ik de film The kids are allright, waarin twee vrouwen samen twee kinderen opvoeden, beiden verwekt door een zaaddonor. Een luchtige komedie, maar wel eentje die het thema raakt waar het bij deze ‘regenbooggezinnen’ over gaat: wat is het beste voor het kind? En een film die actueel blijft, zeker nu door de regering wordt nagedacht over ouderschap in de 21e eeuw.

Eind vorig jaar namelijk, bracht de staatscommissie ‘Herijking ouderschap’ het rapport ‘Kind en ouders in de 21e eeuw’uit. De samenstelling van moderne gezinnen is lang niet altijd meer traditioneel en kinderen groeien niet altijd bij hun biologische ouders op. Vanuit dat perspectief is het goed om te kijken of de huidige regelgeving nog aansluit bij de moderne maatschappij. Het is vervolgens onze taak als Raad voor de Kinderbescherming om de aanbevelingen te toetsen aan het belang van het kind. Onze professionals werken dagelijks met kinderen en hun ouders. Vanuit die kennis wil ik graag een aantal belangrijke thema’s uit het rapport nader belichten.

Afstamming

Weten wie je bent, waar je vandaan komt, wie je ouders zijn, is noodzakelijk voor een kind. Hier heeft het kind recht op. De RvdK zal dit recht altijd beschermen. Tot op hoge leeftijd benaderen mensen ons met vragen over hun ontstaansgeschiedenis. Ouders hebben de plicht het kind hierover zo vroeg mogelijk te informeren. De identiteitsontwikkeling van een kind kan schade oplopen als het hier niet van op de hoogte is. Goed om te zien dat de commissie de waarde van het kennen van je eigen ontstaangeschiedenis expliciet heeft erkend.

Meeroudergezag

In de moderne tijd is plaats voor meeroudergezag. Dat klinkt logisch, maar de praktijk toont zich hierin weerbarstig. Wij zien veel ernstige conflicten bij ouders die uit elkaar gaan en hun recht (op het kind) opeisen. We zien het aantal conflictscheidingen jaarlijks toenemen. De RvdK ziet als mogelijkheid om niveaus in ouderlijk gezag aan te brengen: recht doen aan de opvoeders van kinderen; alle ouders kunnen beslissingen nemen over bijvoorbeeld een doktersbezoek of een reisdocument. Maar het zou goed zijn als afspraken worden gemaakt welke ouder het gezag heeft als partijen er gezamenlijk niet meer uitkomen. In het belang van het kind, om te voorkomen dat er vier ouders hun ‘recht’ op het kind opeisen.

Draagmoederschap

Een kind is geen product. Het is winst dat de commissie pleit voor een wettelijke regeling voor draagmoederschap, want die is er nog niet. Maar naast medische en technologische mogelijkheden moeten we met elkaar de ethische discussie over draagmoederschap voeren: wat heeft een kind nodig? We zien in de praktijk wensouders regels en wetten overtreden om hun eigen behoefte te bevredigen. Nu wil ik niets af doen aan het feit dat een kinderwens die niet wordt ingevuld, vreselijk kan zijn. Maar in alle eerlijkheid: dat is beredeneerd vanuit het belang van de toekomstige ouders. Om het belang van het kind te waarborgen is juist die ethische discussie belangrijk, en het zou helpen als er ook internationale regelgeving over draagmoederschap komt.

Oh ja, de ultieme filmklassieker over het gezin is natuurlijk The sound of music. Een mierzoet verhaal over een gouvernante die in het gezin Von Trapp verantwoordelijk is voor de opvoeding van de kinderen nadat hun moeder is overleden. Zij probeert weer wat plezier in het leven te geven en een warm en veilig thuis te bieden, waarbij ze uiteindelijk ook de vader weer liefde voor zijn kinderen laat voelen. Daarmee raakt dit verhaal aan de toevoeging die ik nog zou willen doen aan de 7 kernen van ouderschap uit het rapport: het waarborgen van fysieke en emotionele veiligheid voor alle kinderen.

Het rapport van de staatscommissie doet recht aan de eisen van de veranderende maatschappij, én heeft de ambitie het belang van het kind daarbij niet uit het oog te verliezen. De RvdK wil vooral dat laatste blijven onderstrepen.

Annette Roeters
Meer columns van Annette Roeters leest u hier.