1400 Oekraïners opgevangen door gemeenten

Bijna 1400 Oekraïense vluchtelingen maken momenteel gebruik van de opvanglocaties die gemeenten hebben opgetuigd. Maar het kabinet houdt er rekening mee dat er de komende tijd meer vluchtelingen uit Oekraïne naar Nederland komen, en dat ze langer in Nederland zouden kunnen blijven.

Crisis

Dat schrijft staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie, VVD) in een brief aan de Tweede Kamer. Daarin meldt hij ook dat vanaf woensdag de 'crisisstructuur' in werking treedt om de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne in goede banen te leiden. Dat houdt in dat 'tijdelijk op hoog ambtelijk en politiek-bestuurlijk niveau wordt zorggedragen voor coördinatie en besluitvorming'. De opvang behelst immers meer dan alleen huisvesting. Vluchtelingen moeten ook worden geholpen op gebieden als onderwijs, gezondheid, werk en inkomen.

Andere landen

De gemeenten en de veiligheidsregio's spelen daarin een belangrijke rol. Gisteren kregen zij al het verzoek van het kabinet om 50.000 opvangplekken voor vluchtelingen te regelen (2000 per regio). Tegelijkertijd staat het aantal opvangplekken voor vluchtelingen al langer onder druk, en is er nog steeds behoefte aan extra opvangplaatsen voor vluchtelingen uit andere landen dan Oekraïne. Het kabinet heeft de veiligheidsregio's daarom gevraagd om tijdelijk ook in die opgave een coördinerende rol te spelen.

7000 plekken

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) pleit ook voor een 'geïntegreerde aanpak'. Want naast de opvangplekken voor Oekraïners zijn nog voor 1 juli ook 7000 extra plekken nodig voor asielzoekers en statushouders uit andere landen.

Combineren

'Gemeenten in Nederland moeten zich voorbereiden op de komst van veel mensen uit Oekraïne, die opvang nodig hebben', zegt COA-bestuursvoorzitter Milo Schoenmaker. 'Tegelijkertijd zitten er bij het COA heel veel asielzoekers en statushouders uit andere landen, die al maanden in een evenementenhal of paviljoen wachten op nieuwe locaties. Wij denken dat het nodig is die twee vragen te combineren, om optimaal gebruik te maken van de plekken die er zijn en nog gaan komen. Als er namelijk niet op zeer korte termijn locaties worden gevonden voor asielzoekers, dreigt opnieuw (crisis)noodopvang.'

Drie fases

Staatssecretaris Van der Burg wil de aanpak van Oekraïense vluchtelingen in drie fases indelen. 'Voor de eerste fase zijn de afgelopen week op diverse plekken in Nederland opvanglocaties ingericht door gemeenten, ondersteund door veiligheidsregio’s, Defensie en maatschappelijke organisaties. In Amsterdam, Zaanstreek-Waterland, regio Groningen, Haaglanden, Eindhoven, Gorinchem en Harskamp zijn al locaties in gebruik genomen en in andere gemeenten worden nog locaties gerealiseerd', schrijft de staatssecretaris.

1400 Oekraïners

In deze fase gaat het om zo’n 2000 plekken, die inmiddels ‘reeds verworven en deels gevuld’ zijn, aldus Van der Burg. Op dit moment vangen de gemeenten zo’n 1400 Oekraïners op. Dat betekent dat er elders in het land genoeg plek zou moeten zijn voor de groep vluchtelingen op de Gelderse legerplaats Harskamp, waarvoor afgelopen nacht te weinig plek was.

Verdeling

De tweede fase bestaat uit de realisatie van in totaal 50.000 opvangplekken, waarvan de helft binnen twee weken beschikbaar moet zijn. Ook wordt er een Knooppunt Informatie Oekraïne ingericht om de verdeling van vluchtelingen over de verschillende regio's te coördineren.

Langere termijn

Maar of dit aantal op de lange termijn genoeg zal zijn, is nog onduidelijk. Ook is het de vraag of de gemeenten de plekken voor langere tijd draaiende kunnen houden. Terwijl de mogelijkheid wel degelijk bestaat dat Oekraïners langer in Nederland zullen blijven. In derde fase moet daarom de opvang op de langere termijn worden geregeld. Aan de vormgeving van die fase wordt nu gewerkt, aldus Van der Burg.

Vergoed

Over de kosten die de opvang van Oekraïners met zich meebrengt, hoeven gemeenten zich geen zorgen te maken: die zullen door het rijk worden vergoed, belooft Van der Burg. Over de manier waarop dat gebeurt, worden nog afspraken gemaakt.

Eigen huis

De afgelopen dagen hebben veel Nederlanders zich bereid getoond om Oekraïners in hun eigen huis op te vangen. Bij het burgerinitiatief Onderdak Oekraïne hebben zich inmiddels 7700 gastgezinnen gemeld, die zo'n 20.000 Oekraïners zouden kunnen opvangen, aldus initiatiefnemer Huib van Mierlo. Een andere organisatie, Room for Ukraine, zou nog eens 5000 mensen tijdelijk kunnen huisvesten.

Risico’s

Staatssecretaris Van der Burg is blij met die initiatieven, die de druk op de gemeentelijke opvang zouden kunnen verlichten. Maar deze vorm van opvang brengt ook risico's met zich mee, vindt hij. 'Een belangrijk risico is dat vluchtelingen uit Oekraïne vanwege het grote en versnipperde aanbod van opvangplaatsen uit beeld kunnen raken van de overheid, waardoor zij eerder slachtoffer kunnen worden van uitbuiting of ander ongewenst gedrag.' Daarom zullen het Rode Kruis, VluchtelingenWerk Nederland en het Leger des Heils werving, screening en begeleiding van gastgezinnen op zich nemen, meldt de staatssecretaris.

Illusies

De organisatie van Room for Ukraine zegt echter zelf vluchtelingen aan gastgezinnen te willen koppelen. 'Ik heb weinig illusies dat de overheid de regie pakt', zegt initiatiefnemers Louis van de Mast uit Nijmegen tegen het ANP.